![วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร](http://img.kapook.com/u/panadda/%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B9%84%E0%B8%97%E0%B8%A23.jpg)
เรียบเรียงข้อมูลโดยกระปุกดอทคอม
หลังจาก "เจดีย์พระประธาน วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร" ได้สร้างชื่อเสียงในระดับนานาชาติ โดยได้รับรางวัลยอดเยี่ยมอันดับ 1 หรือ Award of Excellence จากโครงการประกวดรางวัลเพื่อการอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรมในภูมิภาคเอเชียและแปซิฟิก ประจำปี 2556 จากยูเนสโก วันนี้กระปุกท่องเที่ยวเลยขอมาให้ข้อมูลความรู้เกี่ยวกับวัดดังกล่าวให้มากขึ้นค่ะ
ความเป็นมา
วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร หรือชื่อที่ชาวบ้านเรียกกันว่า วัดรั้วเหล็ก เป็นพระอารามหลวงชั้นโท ชนิดวรวิหาร ตั้งอยู่ใกล้กับเชิงสะพานพระพุทธยอดฟ้า ฝั่งธนบุรี ซึ่งสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยูรวงศ์ (ดิศ บุญนาค) หรือ สมเด็จเจ้าพระยาองค์ใหญ่ ทรงสร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2371 โดยชาวบ้านในบริเวณวัดเรียกกันว่า วัดรั้วเหล็ก เพราะสมเด็จเจ้าพระยาองค์ใหญ่สั่งรั้วเหล็กมาจากอังกฤษ เพื่อนำมาน้อมเกล้าฯ ถวายรัชกาลที่ 3 ใช้เป็นกำแพงในพระบรมมหาราชวัง แต่ทรงไม่โปรด จึงขอรับพระราชทานมาใช้เป็นกำแพงวัดแทน จนกลายมาเป็นวัดที่ชาวบ้านให้ความเคารพ
![วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร](http://img.kapook.com/u/panadda/%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B9%84%E0%B8%97%E0%B8%A2.jpg)
ในปัจจุบันวัดแห่งนี้อยู่ภายใต้การดูแลของเจ้าอาวาสรูปที่ 14 คือ พระธรรมโกศาจารย์ (ประยูร ธมฺมจิตฺโต ปธ.9) โดยภายในวัดออกแบบพระอุโบสถด้วยสถาปัตยกรรมแบบไทย หน้าบันเป็นลายดอกบุนนาค พระวิหารเป็นที่ประดิษฐานพระพุทธนาคน้อย ซึ่งนัยว่าอัญเชิญมาจากสุโขทัย รวมทั้งมีสิ่งก่อสร้างที่น่าสนใจอีกหลายอย่าง เช่น รั้วเหล็กรูปหอก ดาบ และขวาน, พระเจดีย์ใหญ่เป็นที่ประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุและอัฐิคนในตระกูลบุนนาค, ภูเขาจำลองหรือเขาเต่าก่อด้วยหินอยู่ข้างประตูทางเข้าวัด, มีโบสถ์และเจดีย์ขนาดเล็กบนยอด, สระน้ำเป็นที่อาศัยของเต่า, อนุสาวรีย์รูปปืนใหญ่ เป็นอนุสรณ์ถึงเหตุการณ์คราวฉลองวัดเมื่อ พ.ศ. 2380 เป็นต้น
ศาสนสถานที่สำคัญภายในวัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร ได้แก่
![](http://img.kapook.com/image/icon/aom_za_20060803214803.gif)
![วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร](http://img.kapook.com/u/panadda/%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B9%84%E0%B8%97%E0%B8%A22.jpg)
เริ่มต้นเมื่อ เจ้าพระยาภาสกรวงศ์ (พร บุนนาค) ได้สร้างศาลาต่อมุขพระบรมธาตุมหาเจดีย์ขึ้น เพื่อเป็นที่ศึกษาพระปริยัติธรรมของพระภิกษุสามเณร อุทิศแด่ "ท่านลูกอิน" ผู้มารดา และ "สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยูรวงศ์" ผู้บิดา เมื่อครั้งมารดามีอายุ 61 ปี พร้อมจารึกนามศาลานั้นว่า "พรินทรปริยัติธรรมศาลา" ซึ่งปัจจุบันยังมีจารึกอยู่ที่ประตูทางเข้าภายในศาลา ต่อมากระทรวงธรรมการ หรือกระทรวงศึกษาธิการในปัจจุบัน ได้ใช้หอพรินทรปริยัติธรรมศาลาเป็นห้องอ่านหนังสือสำหรับประชาชนในวัด ซึ่งอยู่ในการกำกับดูแลของโรงเรียนหนังสือไทย สำนักวัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร หอพรินทรปริยัติธรรมศาลาจึงเป็นห้องสมุดประชาชนแห่งแรกในประเทศไทย อีกทั้งกรมศิลปากรได้ขึ้นทะเบียนอาคารหลังนี้ให้เป็นศิลปโบราณสถานวัตถุของชาติ เมื่อวันที่ 22 พฤศจิกายน พ.ศ. 2492
จนกระทั่งในปี พ.ศ. 2550 เจ้าอาวาส คือ ศาสตราจารย์ ดร. พระธรรมโกศาจารย์ (ประยูร ธมฺมจิตฺโต) ต้องการนำพระบรมสารีริกธาตุที่ได้อัญเชิญมาจากประเทศศรีลังกา เพื่อประดิษฐานไว้ส่วนบนของพระบรมธาตุมหาเจดีย์ ทำให้พบกรุที่ 1 ซึ่งภายในกรุมีพระพุทธรูปโบราณถึง 270 องค์ อีกทั้งยังพบพระบรมสารีริกธาตุองค์ดั้งเดิมที่มีทองคำหุ้มอยู่ แล้วใส่ไว้ในภาชนะที่เรียกว่า "อูบ" โดยบริเวณใกล้กันนั้นมีกระดานชนวนเขียนเรื่องราวเกี่ยวกับฤกษ์ยามและคำทำนายการค้นพบกรุนี้ และได้พบกรุที่ 2 ซึ่งบรรจุพระเครื่องเป็นจำนวนมาก โดยพระเครื่องจะอยู่ในบาตร และพบแผ่นทองขนาดเท่าฝ่ามือ 3 แผ่น ทุกแผ่นมีจารึกภาษาไทยข้อความเดียวกันว่า "วันพุธที่ 1 มีนาคม 2504" ที่ตรงกับวันมาฆบูชา เพ็ญกลางเดือน 4 ได้ทำการบรรจุพระบรมสารีริกธาตุที่พระเจดีย์นี้พร้อมด้วยพระเครื่องนับพันองค์
![วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร](http://img.kapook.com/u/panadda/%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B9%84%E0%B8%97%E0%B8%A21.jpg)
ภายหลังจากค้นพบพระบรมสารีริธาตุองค์เดิมและวัตถุโบราณ เจ้าอาวาสได้อัญเชิญลงมา แล้วเททองเป็นรูปเจดีย์ทองคำ น้ำหนักกิโลกับสองขีด แล้วนำพระบรมสารีริกธาตุบรรจุจากนั้นอัญเชิญประดิษฐานที่เดิม ส่วนพระบรมสารีริกธาตุของประเทศศรีลังกาได้ตั้งไว้ในห้องพิพิธภัณฑ์ พร้อมกับพระพุทธรูปและพระเครื่องในกรุที่ 1 และกรุที่ 2 รวมทั้งให้จัดทำเป็นพิพิธภัณฑ์ในห้องตรงฐานพระเจดีย์แล้วให้ชื่อว่า "พิพิธภัณฑ์พระ ประยูรภัณฑาคาร" ซึ่งเป็นสถานที่ท่องเที่ยวสำหรับให้ความรู้ด้านสิ่งของโบราณในสมัยก่อน
2. พระบรมธาตุมหาเจดีย์
![วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร](http://img.kapook.com/u/panadda/%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B9%84%E0%B8%97%E0%B8%A24.jpg)
พระบรมธาตุมหาเจดีย์ เป็นพระเจดีย์องค์ใหญ่ทรงกลม สัณฐานรูปโอคว่ำ สูง 60.525 เมตร ฐานล่างส่วนนอกวัดโดยรอบได้ 162 เมตร เส้นผ่าศูนย์กลาง 50 เมตร มีช่องคูหาเรียงรายล้อมรอบชั้นล่างพระเจดีย์ 54 คูหา ชั้นบนถัดจากช่องคูหาขึ้นไปมีพระเจดีย์เล็ก 18 องค์ เรียงรายรอบพระเจดีย์องค์ใหญ่ โดยสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยูรวงศ์ เป็นผู้เริ่มสร้างพระเจดีย์องค์ใหญ่นี้ขึ้น แต่หลังสร้างวัดแล้วพระเจดีย์ยังไม่ทันแล้วเสร็จ ผู้สร้างก็ถึงแก่พิราลัยเสียก่อน ต่อมา สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุญนาค) ได้สร้างพระเจดีย์ต่อจนเสร็จสมบูรณ์ ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4
เมื่อปี พ.ศ. 2414 พระเจดีย์องค์ใหญ่ถูกฟ้าผ่าจนยอดพระเจดีย์หักไม่ได้รับการบูรณปฏิสังขรณ์เป็นเวลานานถึง 47 ปี จนกระทั่งปี พ.ศ. 2461 พระธรรมไตรโลกาจารย์ (อยู่ อุตฺตรภทฺโท) เจ้าอาวาสวัดประยุรวงศาวาสวรวิหารในขณะนั้น ได้จัดการบูรณปฏิสังขรณ์ยอดพระเจดีย์ขึ้นอีกครั้ง ซึ่งพระบรมธาตุมหาเจดีย์นี้ เป็นที่ประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุตั้งแต่ พ.ศ. 2450 เมื่อคราวที่ พระปรากรมมุนี (เปลี่ยน) เจ้าอาวาสรูปที่ 10 บูรณปฏิสังขรณ์พระเจดีย์องค์เล็กรอบพระเจดีย์องค์ใหญ่ และซ่อมกำแพงรอบพระเจดีย์องค์ใหญ่ จากนั้นได้จัดงานฉลองพระเจดีย์และอัญเชิญพระบรมสารีริกธาตุขึ้นประดิษฐานไว้บนพระเจดีย์องค์ใหญ่ ในโอกาสเดียวกันนี้ พระสมุห์ปุ่น หรือ พระครูสาราณิยคุณ ก็ได้ให้จารึกข้อความลงในกระดานชนวน วางไว้ห้องบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ
![วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร](http://img.kapook.com/u/panadda/%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B9%84%E0%B8%97%E0%B8%A25.jpg)
และเมื่อ พ.ศ.2549 พระธรรมโกศาจารย์ (ประยูร ธมฺมจิตฺโต) เจ้าอาวาสวัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร ได้ดำเนินการบูรณปฏิสังขรณ์ พระบรมธาตุมหาเจดีย์ครั้งใหญ่ที่สุดและได้ค้นพบพระบรมสารีริกธาตุและพระกรุจำนวนมากบนองค์พระ เจดีย์ใหญ่เมื่อวันที่ 5 และ 7 พฤศจิกายน พ.ศ. 2550 พร้อมทั้ง สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเสด็จพระราชดำเนินมาเป็นองค์ประธานในพิธีอัญเชิญพระบรมสารีริกธาตุขึ้นประดิษฐานบนองค์พระ เจดีย์ใหญ่ในโอกาสสมโภช 180 ปี วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร ในวันที่ 11 ธันวาคม พ.ศ. 2552 จนกระทั่งในปี พ.ศ. 2553 สมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชูปถัมภ์ โดยคณะกรรมาธิการอนุรักษ์ศิลปสถาปัตยกรรม พิจารณาคัดเลือก พระบรมธาตุมหาเจดีย์ วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร ได้รับรางวัลอนุรักษ์ศิลปสถาปัตยกรรมดีเด่น ประจำปี 2553 ประเภท "ปูชนียสถานและวัดวาอาราม" ด้านการอนุรักษ์งานมรดกศิลปสถาปัตยกรรม โดยเข้ารับพระราชทานรางวัลจากสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
![วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร](http://img.kapook.com/u/panadda/600_18.jpg)
และในปี พ.ศ. 2556 พระเจดีย์แห่งนี้ก็ได้รับรางวัลในระดับนานาชาติ คือ รางวัลยอดเยี่ยม อันดับ 1 หรือ Award of Excellence จากโครงการประกวดรางวัลเพื่อการอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรมในภูมิภาคเอเชียและแปซิฟิก ประจำปี พ.ศ. 2556 ชนะเลิศอันดับที่ 1 จาก 47 โครงการจากผู้เข้าร่วมกว่า 16 ประเทศทั่วโลก ด้วยการบูรณปฏิสังขรณ์พระบรมธาตุมหาเจดีย์ และพรินทรเปรียญปริยัติธรรมศาลา ที่สามารถสะท้อนความเข้าใจทางเทคนิค และเป็นโครงการอนุรักษ์ที่สร้างความตระหนักในคุณค่าของมรดกทางวัฒนธรรมในชุมชนรอบข้างได้
นอกจากนี้ ภายในวัดวัดประยุรวงศาวาส ยังมีสถานที่สำคัญอีกหลายอย่าง เช่น "เขามอ" ซึ่งเป็นภูเขาจำลองขนาดใหญ่ ตั้งอยู่กลางสระน้ำ ก่อขึ้นจากหินเป็นจำนวนมากให้มียอดเขาลดหลั่นกันตามลำดับ มีชะง่อนผาอันสูงชันลักษณะคล้ายคลึงกับหยดน้ำตาเทียน ภายในบริเวณเขามอประดับต้นไม้ด้วยพันธุ์ ไม้หายาก เป็นที่ประดิษฐานพระสถูปเจดีย์ พระพุทธปรางค์ พระวิหารหลวงจำลอง สังเวชนียสถานจำลอง และศาลารายน้อยใหญ่ จึงเป็นสถานที่อันน่ารื่นรมย์ที่พุทธบริษัทจากทั่วทุกสารทิศ ทั้งเจ้านายราชนิกุล ขุนนาง คหบดี และราษฎรทั่วไป นิยมพาบุตรหลานเข้ามาสัมผัสบรรยากาศแห่งธรรมชาติที่หาไม่ได้จากที่แห่งใดในพระนคร ทั้งยังมีโอกาสได้เข้าวัด ทำบุญ ประกอบกุศลกรรม และสดับพระธรรมเทศนา ช่วยจรรโลงพระศาสนาและสร้างความสงบสุขร่มเย็นเป็นสุขให้ชาวบ้าน เป็นต้นมา
![วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร](http://img.kapook.com/u/panadda/%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%AD2.jpg)
![วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร](http://img.kapook.com/u/panadda/%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%AD3.jpg)
รวมทั้ง "โรงเรียนส่งเสริมพระพุทธศาสนา วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร" เพื่อใช้เป็นสถานที่ศึกษาเล่าเรียนของพระภิกษุสามเณรและเยาวชนโดยทั่วไป โดยเปิดการเรียนการสอน ทั้งแผนกพระปริยัติธรรม และแผนกพระพุทธศาสนาในวันอาทิตย์สำหรับบุคคลทั่วไป
![วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร](http://img.kapook.com/u/panadda/body_right_13.jpg)
ได้ทราบประวัติความเป็นมาของ วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร ไปเป็นที่เรียบร้อยแล้ว คงไม่มีใครแปลกใจที่วัดแห่งนี้จะได้รับรางวัลในระดับนานาชาติมาครอง เพราะด้วยประวัติความเป็นมาที่ยาวและยังเป็นศาสนสถานที่สำคัญซึ่งเป็นเหมือนศูนย์รวมจิตใจของชาวบ้าน อีกทั้งยังเป็นแหล่งรวมความรู้เกี่ยวกับประวัติศาสตร์ด้วย
ที่อยู่ : เชิงสะพานพุทธฯ ถ.ประชาธิปก เขตธนบุรี กรุงเทพฯ
เวลาเปิด-ปิด : เปิดทุกวัน เวลา 09.00-21.00 น.
โทรศัพท์ : 0 2465 5592,08 1371 4650
ว็บไซต์ : watprayoon.com และ เฟซบุ๊ก วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร
watprayoon.com, เฟซบุ๊ก วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร, dhammathai.org