พิพิธภัณฑ์โรงงานหลวงที่ ๑ (ฝาง) เชียงใหม่ แหล่งกำเนิดดอยคำ

          พิพิธภัณฑ์โรงงานหลวงที่ ๑ (ฝาง) ตั้งอยู่ที่บ้านยาง ตำบลแม่งอน อำเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม่ จัดตั้งขึ้นเพื่อตอบสนองวัตถุประสงค์ในการเป็นสถานที่ท่องเที่ยวเชิงการศึกษาด้านอุตสาหกรรมการเกษตรแปรรูป และเป็นสถานที่รวบรวมและจัดแสดงแนวพระราชดําริในการพัฒนาที่ยั่งยืน ตามแนวปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง


          ภายในพื้นที่ของพิพิธภัณฑ์โรงงานหลวงที่ ๑ (ฝาง) ประกอบไปด้วยส่วนหลัก ๆ 2 ส่วน ได้แก่ โรงงานหลวงอาหารสำเร็จรูปที่ ๑ (ฝาง) และพิพิธภัณฑ์ โดยแวดล้อมไปด้วยชุมชนบ้านยางที่เงียบสงบและสวยงาม


          ที่มาของพิพิธภัณฑ์โรงงานหลวงที่ ๑ (ฝาง) ต้องย้อนกลับไปถึงการจัดสร้างโรงงานหลวงอาหารสำเร็จรูปที่ ๑ (ฝาง) ซึ่งเกิดจากแนวพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เพื่อแก้ไขปัญหาความเดือดร้อนและทุกข์ยากของราษฎรจากการถูกพ่อค้าคนกลางกดราคา โดยในระยะแรกของการดำเนินการโรงงานหลวงอาหารสำเร็จรูปแห่งที่ ๑ นั้น มีลักษณะเป็นเพียงโรงงานเคลื่อนที่ โดยใช้รถยนต์ดัดแปลงให้เป็นโรงงานเคลื่อนที่ ต่อมาได้ใช้อาคารของโรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดนเป็นโรงงานชั่วคราว  แล้วจึงได้มีการสร้างโรงงานหลวงอาหารสำเร็จรูปขึ้นในบริเวณที่เป็นตลาดร่มเกล้าและสหกรณ์แม่งอนเดิม

          แต่แล้วได้เกิดเหตุการณ์ภัยพิบัติน้ำท่วมและดินโคลนถล่มระหว่างวันที่ 8-9 ตุลาคม 2549 สร้างความเสียหายให้กับโรงงานหลวงอาหารสำเร็จรูปที่ ๑ และพื้นที่โดยรอบอย่างมาก จนวันที่ 18 มกราคม 2550 สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดําเนินทอดพระเนตรพื้นที่ และโรงงานหลวงอาหารสำเร็จรูปที่ ๑ (ฝาง) เพื่อหารือกับคณะทำงานเรื่องแนวทางการฟื้นฟูโรงงานหลวงอาหารสำเร็จรูปที่ ๑ (ฝาง) ภายหลังการหารือ เลขาธิการ กปร. แจ้งพระราชดําริ เรื่องการฟื้นฟูสภาพพื้นที่โรงงานหลวงอาหารสำเร็จรูปที่ ๑ (ฝาง) และชุมชน รวมถึงการพัฒนาพื้นที่ลุ่มน้ำแม่งอน จึงได้ก่อเกิดมาเป็นพิพิธภัณฑ์โรงงานหลวงที่ ๑ (ฝาง) อย่างในปัจจุบัน


          พิพิธภัณฑ์โรงงานหลวงที่ ๑ (ฝาง) มีวิสัยทัศน์ที่ว่า "เราจะเป็นพิพิธภัณฑ์พื้นที่ที่มีชีวิต" โดยจะพัฒนาโรงงานหลวง และพื้นที่โดยรอบ ให้เป็นพื้นที่เพื่อการเรียนรู้ (A Platform for Learning Experience) ของการพัฒนาที่ยั่งยืนตามแนวพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช โดยคำนึงถึงองค์ประกอบทั้ง 4 อย่าง ได้แก่ พิพิธภัณฑ์ โรงงานหลวง ชุมชนบ้านยาง และเว็บไซต์ เราจึงได้เห็นว่าที่นี่เป็นโรงงานที่มีเอกลักษณ์โดดเด่น กล่าวคือ เป็นโรงงานที่สามารถอยู่ร่วมกับชุมชนได้อย่างดี และเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม

          อาคารต่าง ๆ ในพิพิธภัณฑ์โรงงานหลวงที่ ๑ (ฝาง) มีการออกแบบให้นึกถึงสิ่งแวดล้อมและอนุรักษ์พลังงาน สถาปัตยกรรมมีรูปแบบที่เรียบง่าย เน้นใช้วัสดุและสีสันที่กลมกลืนกับธรรมชาติของป่าเขาและชุมชนรอบด้าน บริเวณโดยรอบของที่นี่ก็ตกแต่งไปด้วยต้นไม้นานาพรรณ และยังมีคลองแม่งอนอยู่ใกล้กับพิพิธภัณฑ์ จึงทำให้บรรยากาศผ่อนคลาย เงียบสงบ





          ในส่วนของพิพิธภัณฑ์มีการจัดแสดงนิทรรศการที่น่าสนใจมากมาย เช่น นิทรรศการจัดแสดงวัตถุสะสม อันเป็นสิ่งของจากชาวบ้านชุมชนบ้านยางบริจาคให้พิพิธภัณฑ์โรงงานหลวงที่ ๑ (ฝาง), นิทรรศการจัดแสดงภาพถ่ายขั้นตอนกระบวนการผลิตของโรงงานหลวง, ภาพถ่ายสมัยที่ในหลวงเสด็จฯ เยี่ยมราษฎรในพื้นที่ภาคเหนือ เป็นต้น

          นอกจากนี้พื้นที่รอบข้างของพิพิธภัณฑ์โรงงานหลวงที่ ๑ (ฝาง) ยังเป็นชุมชนสุดน่ารัก ชื่อ "บ้านยาง" ซึ่งมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว ชาวบ้านส่วนใหญ่มีบรรพบุรุษเป็นชาวจีนยูนนาน บรรยากาศภายในหมู่บ้านจึงยังคงมีกลิ่นอายของวัฒนธรรมแบบจีนยูนนานหลงเหลืออยู่ โดยเฉพาะวัฒนธรรมอาหาร มีร้านค้าจำหน่ายอาหารจีนยูนนานให้ได้ลิ้มลองหลากหลายแบบ ที่นี่ถือได้ว่าเป็นแหล่งกินอาหารจีนยูนนานที่อร่อยที่สุดแห่งหนึ่งของภาคเหนือเลยทีเดียว

          พิพิธภัณฑ์โรงงานหลวงที่ ๑ (ฝาง) เปิดให้นักท่องเที่ยวเข้าเที่ยวชมวันอังคาร-อาทิตย์ ตั้งแต่เวลา 09.00-17.00 น. (ปิดวันจันทร์) ไม่มีค่าธรรมเนียม เข้าชมฟรี สามารถดูรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่เว็บไซต์ firstroyalfactory.or.th หรือ โทรศัพท์ 0 5305 1021

          ใครมีโอกาสเดินทางไปเที่ยวฝาง เชียงใหม่ หรือตั้งใจว่าจะไปเที่ยวดอยอ่างขาง ก็อย่าลืมแวะไปเที่ยวชมพิพิธภัณฑ์โรงงานหลวงที่ ๑ (ฝาง) แห่งนี้กันดูนะคะ ยิ่งไปเที่ยวช่วงปลายฝนต้นหนาวเป็นต้นไป อากาศก็จะยิ่งเย็น บรรยากาศสวยงามมาก ๆ รับรองว่าคุณจะต้องหลงรักที่นี่อย่างแน่นอน

ขอขอบคุณข้อมูลจาก
, firstroyalfactory.or.th, doikham.co.th, พิพิธภัณฑ์โรงงานหลวงที่ ๑ (ฝาง)