ปล่อยใจไปภูวัว (อสท.)
บารมี เต็มบุญเกียรติ...เรื่องและภาพ
บรรยากาศในเมืองเต็มไปด้วยความเร่งรีบ วุ่นวาย ลองปล่อยใจและกายไปกับธรรมชาติละสายตาออกจากหน้าจอคอมพิวเตอร์และโทรศัพท์เครื่องเล็ก ปล่อยใจไปกับต้นไม้ สายลมลานหิน และแสงแดดที่แผดกล้า บางครั้งร่างกายคนเมืองอาจต้องการความชุ่มฉ่ำจากเม็ดฝน โดยปราศจากร่มปกป้องดูบ้าง ลองใช้สองเท้าย่ำเดินไปบนสายน้ำที่ไหลเย็นเยียน ใช้สองตามองสองข้างทางที่เต็มไปด้วยดอกไม้สีสวยที่คอยปลอบโยนชีวิตคนเมือง
นานมาแล้วตั้งแต่ภูวัวยังอยู่ในจังหวัดหนองคาย ก่อนเปลี่ยนมาเป็นจังหวัดบึงกาฬ จังหวัดที่ 77 ของประเทศไทย ผมเคยติดตามมาถ่ายภาพพรรณไม้ชนิดหนึ่ง และครั้งนั้นทำให้ผมเริ่มเห็นว่าในดินแดนอีสานยังมีแหล่งท่องเที่ยวอีกมากมายหลายแห่งหลบซ่อนอยู่
นอกจากความสวยงามของดอกไม้ที่ดั้นด้นมาพบในครั้งนั้น เสน่ห์บนลานหินทรายหลาย ๆ แห่ง คือสายน้ำที่ไหลพาดผ่านจนเกิดเป็นน้ำตกต่าง ๆ มากมาย และภาพของน้ำตกที่ติดตรึงใจในห้วงเวลานั้น คือ น้ำตกชะแนน หรือตาดสะแนน ในภาษาท้องถิ่น คำว่า "ตาด" หมายถึงน้ำตก และ "สะแนน" แปลได้ว่าสวยงามที่สุด สุดยอด หรือเยี่ยมยอด ต่อมาเข้าใจว่าเรียกเพี้ยนกันมาจนกลายเป็น ชะแนน สายน้ำขนาดใหญ่ที่ไหลผ่านลาบหินกว้าง ลดหลั่นเป็นชั้น ๆ ดูสวยงาม ซึ่งความงามของน้ำตกสวย ๆ และดอกไม้ที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูวัวนี้จะมีให้เห็นกันได้เฉพาะในช่วงฤดูฝน
สิบกว่าปีที่แล้ว ดินแดนแถบนี้ยังไม่เป็นที่นิยมท่องเที่ยวของนักท่องเที่ยว คงมีเพียงชาวบ้าน และนักเดินทางเฉพาะกลุ่มที่แวะเวียนมา มาถึงวันนี้การเดินทางสะดวกสบายขึ้นมาก มีเวลาเพียงแค่สองถึงสามวันก็เพียงพอที่ชุบชีวิตคนเมืองที่เร่งรีบ สามารถเที่ยวชมน้ำตกสวยขึ้นชื่อทุกแห่งของภูวัวได้ ความงดงามของดินแดนแห่งนี้ประกอบด้วยพรรณไม้นานาพรรณที่เบ่งบานเล่นเม็ดฝน เพียงแค่เช็กวันเวลาให้พอเหมาะ รอฝนทิ้งช่วง ก็จะได้เห็นสีสันของดอกไม้เล็กกระจิริดหลากหลายบนลานหินกว้าง เตรียมเสื้อกันฝน ร่ม กล้องถ่ายภาพ และสมุดบันทึก ให้พร้อม
หากใครมีเวลาน้อยแต่อยากไปน้ำตกชะแนนก็เดินทางไปเข้าทางหน่วยพิทักษ์ป่าชะแนน จากนั้นเดินอีกแค่ 20 นาที ก็จะพบน้ำตกชะแนน ตรงปากทางเข้าหน่วยฯ ยังเป็นที่ตั้งของ "ขัวหิน" หรือสะพานหินธรรมชาติสายน้ำที่ไหลมาจะทิ้งตัวเป็นน้ำตกขนาดเล็ก กว้างราว ๆ ร้อยเมตร ก่อนไหลมุดไปได้สะพานหินขนาดใหญ่ด้านบนเป็นเส้นทางที่ชาวบ้านในพื้นที่ใช้สัญจรไปมา
ในวันที่เราไปถึง ปริมาณน้ำเต็มเปี่ยมเพราะฝนตกติดต่อมาทุกวัน ก่อให้เกิดเป็นน้ำที่พุ่งขึ้นมาจากอีกฝั่งของขัวหิน สายน้ำเสียงดังกึกก้อง คนในพื้นที่บอกว่าหากวันไหนด้านหัวน้ำตกมีฝนตกมาก ๆ น้ำก็จะไหลเชื่อมผ่านด้านบนของขัวหินนี้ไปเลย
การเที่ยวป่าหน้าฝนจึงต้องเป็นคนที่ช่างสังเกต คอยดูสายน้ำว่าเพิ่มปริมาณขึ้นอย่างรวดเร็วหรือว่าน้ำมีสีแดงหรือเปล่า รวมไปถึงการเดินที่ต้องมีสติทุกครั้ง เพราะเส้นทางลานหินและน้ำตกในช่วงนี้ลื่นมาก จนมีคำกล่าวเล่น ๆ กันในหมู่นักเดินทางว่า "ใครไม่ล้มที่ภูวัวเท่ากับว่ามาไม่ถึง"
เส้นทางขึ้นน้ำตกชะแนนทางนี้จะผ่านสะพานหิน น้ำตกถ้ำเย็น วังมน ตาดกลาง อ่างข้างเล่นน้ำ โดยมีน้ำตกชะแนนที่ว่ากันว่าเป็นน้ำตกสวยที่สุดของอีสานเหนือเป็นจุดเด่น ถ้าใครมีเวลามากพอจะค้างแรมในป่าก็สามารถเดินจากที่ทำการเขตฯ ผ่าน "ลานอเมริกา" มาลงน้ำตกชะแนนก็ได้ บนนั้นเรียกรวม ๆ ว่า "หลังภู" ส่วนใหญ่เป็นลานหินกว้างสลับทุ่งดอกไม้เส้นทางลานอเมริกาจัดเป็นเส้นทางสายพรรณไม้ที่สวยที่สุดของภูวัว
ชื่อนี้มีที่มาเพราะสมัยที่ยังมีสงคราม ทหารอเมริกันเคยเอาเฮลิคอปเตอร์มาลงจอดที่บริเวณนี้ ชาวบ้านเลยเรียกกันติดปากว่า "ลานอเมริกา" ตัวลานกว้างโดดเด่นด้วยลวดลายทางธรณีที่แปลกตา มีสีสวยองดอกไม้สอดแทรกอยู่ตามรายทาง ทั้งดอกเทียนสีม่วงสดที่ขึ้นเป็นกลุ่มใหญ่ ๆ หลายกลุ่มดอกหงอนนาคสีม่วงอ่อนที่ชูช่อสูงหนีลานหิน ดอกเปราะหินสีเหลืองที่ไกวดอกเล่นลมอยู่ตามโขดหิน หยาดน้ำค้างที่แนบพื้นหินคอยดักกินแมลงดอกไม้เหล่านี้หากเราลองมองผ่านกล้องที่มีกำลังขยายสูง ๆ จะสวยงามมาก
แนะนำว่าให้หาซื้อแว่นขยายติดไปด้วย จะได้เห็นมุมมองใหม่ ๆ ของดอกไม้ใกล้ ๆ คุ้มค่าและน่าประทับใจทุกครั้งที่นึกถึง ไม่ใช่ว่าจะมีดอกไม้แค่เฉพาะตามลานหิน ในแอ่งน้ำยังมีพืชใต้น้ำอย่างสันตะวาใบข้าว ที่ออกดอกสีขาวพ้นน้ำขึ้นมา มองไกล ๆ เหมือนที่ปั่นหู สีขาว ๆ ที่ขึ้นเป็นกลุ่ม ๆ นั้น เวลาน้ำไหล ๆ บางทีดูเหมือนดอกไม้กำลังเต้นระบำดูน่ารักดี
กิจกรรมหลักบนลานอเมริกาคือเดินป่าชมพรรณไม้และดูวิว เวลาที่เหมาะคือช่วงเช้า ๆ ไม่ไกลจากจุดพักแรม เราสามารถเดินเล่นใต้ทั่วและสามารถล้มได้ตลอดเวลา และส่วนใหญ่มักล้มทุกครั้งที่เดินเพลิน ๆ การเดินอย่างมีสติ มองเส้นทางคือสิ่งไม่ควรละเลย ผมค้นพบว่าการถอดรองเท้าและเหลือเพียงถุงเท้าช่วยให้การยืดเกาะดีขึ้น แต่ก็ควรหลีกเลี่ยงจุดที่ลาดชันมาก ๆ และจุดที่มีตะไคร่น้ำ เพราะได้เห็นคนลื่นไหลลงไปยาว ๆ มากับตาตัวเอง หลายคนและหลายลีลาทั้งคะมำ หงายท้อง ยังดีที่แค่ถลอก ๆ ไม่ถึงกับหัวหูแตก บริเวณนี้มี "เอื้องนางชี" หรือที่บางคนเรียกว่า "เอื้องชีปะขาว" มีทั้งชนิดธรรมและพิเศษคือชนิดเผือก ที่จะมีสีขาวทั้งดอก แต่ไม่ว่าจะเผือกหรือไม่เผือก ถ้าเจอกอที่อยู่ต่ำ ๆ อยากให้ลองตั้งใจก้มไปดม จะพบกลิ่นหอมที่ชวนหลงใหล
พืชอีกชนิดที่ไม่กล่าวถึงไม่ได้คือ "อั้วดาวธาร" เป็นกล้วยไม้ที่ถูกค้นพบโดย คุณประพันธ์ เอื่อมวิริยะกุล เมื่อไม่กี่ปีมานี้ ชอบงอกงามอยู่ตามโขดหินทรายบริเวณที่มีน้ำไหลเอื่อย ๆ สถานะปัจจุบันพบเพียงที่เดียว และเป็นพืชที่ตกอยู่ในสภาวะใกล้สูญพันธุ์ ซึ่งในพื้นที่ของภูวัวยังมีพืชหายากที่พบในธรรมชาติ อย่างพิศวงภูวัว พืชกินซากที่มีดอกและต้นสูงราวสองนิ้ว พบในป่าไผ่ มีช่วงชีวิตที่สวยงามในฤดูฝน ก่อนพักตัวหายไปในช่วงอื่น ๆ และ "สิรินธรวัลลี" ที่เป็นไม้เลื้อยดอกสวย พบเพียงไม่กี่แห่งในดินแดนอีสาน ธรรมชาตินอกจากจะคอยปลอบประโลมจิตใจให้มนุษย์แล้ว หากมนุษย์พยายามเรียนรู้และเข้าใจในธรรมชาติ ธรรมชาติก็มักจะเผยสิ่งใหม่ ๆ ให้เราได้ค้นพบค้นหาอยู่ตลอดเวลา
น้ำตกใหญ่อีกแห่งที่สวยแปลกตาอยากให้ไปสัมผัสกันคือน้ำตกถ้ำพระ บรรยากาศแรกของที่นี่เริ่มด้วยการนั่งเรือผ่านป่าร่มรื่นปลายทางคือเส้นทางสู่ลานหินใหญ่ บริเวณปากทางหากใครมีเวลาลองเดินย้อนสายน้ำขึ้นไป ก็จะพบดอกเปราะหินและดอกลิ้นมังกรกอใหญ่ แต่งแต้มผืนมอสที่ขึ้นอยู่ตามหิน
จากทางเดินหลักนั้นเดินตัดขึ้นไปบนลานหินกว้างมองได้ไกลสุดสายตา เห็นน้ำตกลดหลั่นลงมา ชั้นแรกเป็นอ่างน้ำขนาดใหญ่ ที่นี่มีดอกไม้ไม่หนาแน่นเท่าลานอเมริกา แต่น้ำตกสวยกว่ามาก มีอ่างน้ำกว้างเรียกว่า "อ่างมโนรา" เดินขึ้นไปไม่ไกลมีสะพานสีฟ้าให้เดินข้ามน้ำตก ตรงจุดนี้มองไปจะเห็นองค์พระที่เด่นอยู่บนหน้าผา ซึ่งเป็นที่มาของชื่อเรียกน้ำตกแห่งนี้ เวลาเดินไปกราบไหว้ต้องดูดี ๆ เพราะใต้ผืนน้ำจะมี "กุมภลักษณ์" หรือที่เรียกอีกอย่างว่า "โบก" เป็นหลุมที่มีลักษณะคล้ายหม้อ มีทั้งหลุมเล็กและใหญ่ที่เกิดจากการกัดเซาะของน้ำ ในบ้านเรา กุมภลักษณ์ที่มีชื่อเสียงก็ได้แก่สามพันโบก ที่ภูวัวนี้ก็มีอยู่มากมาย บางหลุมถ้าตกลงไปลึกเอาการอยู่ เที่ยวอย่างมีสติ สายตาดูทางทุกย่างก้าว เราก็จะปลอดภัย
เหนือองค์พระขึ้นไปเป็นฝายเล็ก ๆ ที่เรียกว่าอ่างเก็บน้ำถ้ำพระ ทำให้ด้านบนสามารถเล่นน้ำได้ จึงเป็นอีกจุดที่ชาวบ้านและนักท่องเที่ยวแวะเวียนมาเล่นน้ำกัน น้ำที่นี่แรงและมีลาน แอ่ง และร่องน้ำแบบสไลเดอร์ให้เล่นได้ไม่อันตราย เด็กหลายคนสาละวนอยู่กับการทิ้งตัวให้ไหลไปตามแรงโน้มถ่วงที่มีตัวเร่งคือพื้นลื่น ๆ และกระแสน้ำ ส่วนคนถ่ายภาพต้องค่อย ๆ เดิน เพราะถ้าพลาดคงลงไปนอนแช่น้ำแน่ ๆ น้ำตกยังขึ้นไปได้อีกชั้น แต่คนส่วนใหญ่มักหยุดเล่นน้ำที่จุดนี้ หน้าผากว้างมีน้ำไหลกระจายออกมาทั้งซ้าย ขวา ตรงกลางมีเพียงน้ำกระเซ็นบ้าง ปล่อยที่ว่างให้เปราะหินขึ้นจนเห็นต้นเขียวแน่น หากใครไม่กล้ามุดผ่านเข้าไปในสายน้ำหลักที่แรง ๆ ทางซ้ายและขวา ลองมานอนตรงกลางน้ำตกให้น้ำหยดใส่ รับรองว่าจะติดใจ
หากเราเรียนรู้ที่จะเที่ยวหน้าฝน ก็ต้องเผื่อใจให้กับความผิดหวัง ระหว่างที่เราเดินเข้าไปน้ำตกเจ็ดสี น้ำตกขึ้นชื่ออีกแห่งของภูวัว บนลานหินไกลจากทางเดินออกไป เรามองเห็นดอกไม้ต่าง ๆ ชักชวนให้เราท้าทายความลื่นเข้าไปยลโฉม ดอกไม้สีสวยดึงเวลาจากเราไปได้หลายชั่วโมง พอถ่ายดอกไม้เสร็จ เราตั้งหน้าตั้งตาจะเดินไปน้ำตก มีนักท่องเที่ยวเดินผ่านมาและบอกว่าน้ำแรง ขึ้นไปชั้นบนไม่ได้ แต่ไหน ๆ มาแล้วก็แวะไปดูเสียหน่อย
การเที่ยวจึงอยู่ที่ความพร้อมของแต่ละคน มันรวมถึงมุมมองต่าง ๆ ที่เขามอง ที่เขาเห็น จากการเข้าไปในสถานที่ท่องเที่ยวแต่ละที่ ทั้งเรื่องของความสะดวกสบาย เรื่องของความปลอดภัย และเรื่องของความสวยงาม ที่แต่ละคนมีเกณฑ์ในการตัดสินใจแตกต่างกัน ใครบางคนอาจไม่เห็นดอกไม้เลย ทั้ง ๆ ที่มันบานสะพรั่งทุ่ง สีสันเล็ก ๆ ที่ประดับไพรในระดับต่ำ บวกกับขนาดที่เล็กกระจิริด อาจทำให้ใครหลายคนมองข้าม ผิดกับคนที่ตั้งใจหา ต่อให้มีดอกไม้บานเพียงไม่กี่ดอกเขาก็สามารถหามันพบ และเลือกมองมันในมุมที่สวยที่สุด การท่องเที่ยวจึงไม่ได้ขึ้นอยู่กับสถานที่ หากแต่ขึ้นอยู่กับ "มุม" ของ "คน" ที่มองเข้าไปยังสถานที่นั้น
ปลายทางด้านบนน้ำตกยังคงสวยเช่นเคย แต่ท้องฟ้าขาว ๆ และฝนที่เพิ่งผ่านไปทำให้เส้นทางลื่นขึ้น ยากขึ้นแม้ว่าทางด้านบนจะมีบันไดเหล็กให้ไต่ไป มีเชือกโยงไว้ให้เกาะเกี่ยวไปตอนเช้าสายน้ำ พอไปถึงสายน้ำแรงจนน่าตกใจ แต่เชือกที่แน่นหนาทำให้เราค่อย ๆ ไต่ไปแม้ข้าง ๆ จะมีป้ายเตือนไว้ว่าแถวนี้สังเวยมาแล้วหลายศพ
สำหรับครอบครัวที่มีเด็กเล็ก ๆ และคนที่ไม่มีทักษะการเดินป่าเท่าไหร่ น้ำตกด้านบนนี้อาจไม่เหมาะนักการท่องเที่ยวจึงอยู่ที่ความพร้อมของคน ทั้งใจที่พร้อม ร่างกายที่พร้อม และอุปกรณ์ที่พร้อม หากรองเท้าที่ใส่เดินแล้วลื่นตลอด หรือถอดแล้วก็ยังลื่นอยู่ ความกล้าที่จะเดินฝ่าสายน้ำไปอาจไม่ใช่ความคิดที่ดีนัก คนบางคนอาจรู้สึกเฉย ๆ เพราะมีความมั่นใจ ในขณะที่บางคนอาจคิดว่าลื่นไป อันตรายเกินไปจนขาดความสนุก สถานที่ท่องเที่ยวบางแห่งเหมาะกับการเล่นน้ำ บางแห่งเหมาะกับการถ่ายภาพ บางแห่งเหมาะแก่การชื่นชมบรรยากาศ บางแห่งสวยช่วงเช้า บางแห่งสวยช่วงเย็น บางแห่งสวยฤดูฝน บางแห่งสวยฤดูหนาว ใช่ว่าสถานที่แห่งเดียวกันจะให้อะไรที่เราต้องการได้ทุกอย่างไป แต่ถ้าเรามีการวางแผน เตรียมตัว หาข้อมูล ก็ไม่ยากเกินไปนักที่จะเก็บเกี่ยวความสุขและความประทับใจกลับมา
นักท่องเที่ยวที่ผ่านทางมาจึงเก็บความประทับใจกลับไปต่างกัน สวยหรือไม่สวย ชอบหรือไม่ชอบ บางครั้งจึงเป็นเรื่องที่มาบอกแทนกันไม่ได้
"น้ำตกถ้ำฝุ่น" คืออีกแห่งที่อยากแนะนำ น้ำตกยอดนิยมสำหรับชาวบ้าน เพราะว่าเดินไม่ยาก ไม่มีขึ้นหรือลงเขา เดินเบา ๆ ไม่นานก็ถึง แม้น้ำตกนี้จะเล็กและสายน้ำแคบกว่าทุกแห่ง แต่ผมกลับชอบมุมเล็ก ๆ น้อย ๆ ของที่นี่ ดอกไม้ที่ขึ้นก็ไม่มาก ทว่าแอบขึ้นอยู่ตามมุมต่าง ๆ ได้อย่างลงตัว น้ำตกไหลลงมาใสจนมองเห็นพื้นด้านล่าง ตรงที่น้ำตกไหลกระทบลงมาแตกเป็นฟองสีขาว เจ้าหน้าที่ที่ไปด้วยบอกว่าตรงนั้นลึกมากหลายเมตรเลย แต่พอเลยมาไม่ไกลก็พอยืนถึง สิ่งที่เรามองเห็นบางครั้งจึงอาจไม่เป็นอย่างที่นึก เป็นข้อเตือนใจอีกเรื่องที่ได้จากการเดินทางครั้งนี้
หลังจากถ่ายภาพจนพอใจแล้ว เก็บกล้องและของวางให้เข้าที่เข้าทาง จากนั้นก็ลงไปพิสูจน์ความเย็น เช้า ๆ แสงแดดยังไม่พาดผ่านมาที่น้ำตก สายน้ำยิ่งเย็นเยียบสร้างความรู้สึกโล่งเหมือนได้ปลดปล่อยเรื่องราวหนักอึ้งจากสังคมเมืองไปกับสายน้ำ ความรู้สึกสดชื่นที่หาไม่ได้จากในเมืองเป็นอย่างนี้นี่เอง
ขึ้นจากน้ำก็แต่งตัวและเดินขึ้นไปทางถ้ำใหญ่อีกฝั่ง ซึ่งเป็นที่ตั้งขององค์พระที่คนในท้องถิ่นมักนิยมเข้ามาสักการะ ในโถงถ้ำใหญ่นี้นี่เองที่หินทรายมักล่อนลงมาเป็นผงฝุ่นสีแดง ๆ จึงเป็นที่มาของชื่อน้ำตกถ้ำฝุ่น พอสาย ๆ เสียงน้ำไหลรินเริ่มคละเคล้าไปกับเสียงเด็ก ๆ ที่ทยอยกันมาเล่นน้ำ ชาวบ้านท้องถิ่นก็มาจับกลุ่มตำส้มตำ พร้อมพรั่งทั้งขนมขบเคี้ยวและเครื่องดื่มนานาชนิด ดูแล้วก็เป็นวิถีชีวิตที่เราชาวไทยเข้าใจและคุ้นชิน ลำพังป้ายห้ามต่าง ๆ ที่ทางเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าติดประกาศไว้นั้น คงยากที่จะห้ามได้ ผมคิดว่า "ห้าม" หรือ "ไม่ห้าม" และ "ทำ" หรือ "ไม่ทำ" นั้น จึงอยู่ที่สำนึกของแต่ละคนไป
เรารู้ว่าการเรียนรู้ที่จะเที่ยวอย่างยั่งยืนสามารถทำให้การท่องเที่ยวไม่เจอทางตัน แต่ปัญหาคือคนในพื้นที่อาจไม่ได้รู้ว่าสถานที่เหล่านั้นมีค่าควรที่จะรักษาไว้ ขยะจากการท่องเที่ยวจึงเพิ่มทวีขึ้นทุกวัน เราจะทำอย่างไรให้สามารถรักษาสมดุลระหว่างการอนุรักษ์วิถีชีวิต การท่องเที่ยว การพัฒนา และธรรมชาติ เข้าไว้ด้วยกันได้ ระหว่างคิด ๆ อยู่ เสียงสากที่กระแทกลงบนครก พร้อมรอยยิ้มและเสียงชักชวนให้กินส้มตำ ก็ดึงผมกลับเข้ามาจากภวังค์ ได้แต่คิดว่า อีกหน่อยมันคงมีทางออก
การเดินชมทุ่งดอกไม้ ลานหินสวย และน้ำตกงามเป็นเสน่ห์ที่คนเมืองสามารถสัมผัสได้ และต้องไปในช่วงฤดูฝน จริง ๆ ฤดูฝนเป็นฤดูแห่งความชุ่มฉ่ำ เป็นฤดูที่ธรรมชาติมอบความรู้สึกสดชื่นและผ่อนคลายให้อย่างเต็มที่ เพียงแต่ต้องเตรียมตัวให้พร้อมสักหน่อย ทั้งอุปกรณ์กันฝนและลดความคาดหวังที่ปลายทางลงบ้าง มองข้ามความเฉอะแฉะ บางทีการเดินโดยใช้สติบนลานหิน ปล่อยใจให้ล่องลอยไปกับกระแสน้ำ และเพลิดเพลินไปกับดอกไม้นานาพรรณ เชื่อว่าคงสร้างประสบการณ์แปลกใหม่ให้กับวิถีชีวิตของคนเมืองได้อย่างแน่นอน
คู่มือนักเดินทางน้ำตกที่ขึ้นชื่อของเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูวัวมีอยู่ด้วยกัน 4 กลุ่มน้ำตกหลัก ๆ ซึ่งสวยงามมากในช่วงฤดูฝน จึงต้องเตรียมร่างกายและอุปกรณ์กันน้ำให้พร้อม อีกทั้งเวลาฝนตกหนักอาจเกิดน้ำป่าไหลหลาก จึงควรสังเกตสายน้ำว่าเพิ่มปริมาณหรือเปลี่ยนสีอย่างรวดเร็วหรือเปล่า เพราะบางทีจุดที่เราเล่นน้ำ ฝนไม่ตก แต่ทางต้นน้ำนั้นฝนตกหนัก ก็มีน้ำป่าได้เช่นกัน กิจกรรมดูดอกไม้จะสนุกถ้าเป็นคนช่างสังเกต เพราะในสีสวย ๆ ที่ประดับบนลานหินนั้น มีความแตกต่างทั้งรูปทรง สีสันและความหอม อีกทั้งไม่ควรเดินย่ำไปบนทุ่งดอกไม้ ต้องระวังและมีสติทุกครั้งขณะเดินไปบนลานหิน
การเดินทางปัจจุบันมีทัวร์เดินป่าภูวัว 3 วัน 2 คืน มักเดินทางโดยรถตู้ มีหลากหลายเส้นทาง แต่ที่เป็นที่นิยมคือเส้นทางจากที่ทำการฯ พักที่ลานอเมริกา และเดินไปตัดลงเหนือน้ำตกชะแนน เส้นทางนี้ต้องข้ามสายน้ำไปมา จึงควรดูปริมาณน้ำและตัดสินใจให้ดีก่อนข้าม
แต่ถ้าใครอยากเดินทางไปเอง มีรถที่ไปถึงอำเภอบุ่งคล้า จังหวัดบึงกาฬ เพียงสายเดียว คือ 407 พัฒนา ออกจากกรุงเทพฯ ค่ำ ๆ ไปถึงเช้า จากนั้นติดต่อเช่ารถเพื่อใช้เดินทางระหว่างน้ำตก ค่ารถวันละ 1,000 บาท ไม่รวมค่าน้ำมัน สำหรับการเดินทางไปน้ำตกถ้ำพระ ค่าบริเวณเรือรับจ้าง คนละ 20 บาท
การเข้าไปศึกษาธรรมชาติกรณีต้องการไปเที่ยวชมน้ำตก สามารถเดินทางไปได้เลย แต่บางแห่งอาจต้องเตรียมอาหารไปเอง สอบถามข้อมูลเบื้องต้นได้ที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูวัว
สำหรับที่พัก เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูวัวมีบ้านพัก 2 หลัง เรือนนอน 2 หลัง (ค่าที่พักแล้วแต่จะบริจาค) นอกจากนี้ยังมีบริการคนนำทางขึ้นชมธรรมชาติบนภูวัว กรณีต้องการเดินป่าศึกษาธรรมชาติ ติดต่อก่อนเดินทางด้วยจดหมายแจ้งความประสงค์ขอเข้าไปค้างแรมที่เขตฯ ภูวัว ล่วงหน้าอย่างน้อย 15 วัน แจ้งเรื่องต้องการลูกหาบ คนนำทางจำนวนเท่าใดจำนวนวันที่ต้องการค้างแรม รวมถึงจำนวนคนที่ไปด้วย
ส่งจดหมายไปที่หัวหน้าเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูวัว เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูวัว ตำบลบุ่งคล้า อำเภอบุ่งคล้า จังหวัดบึงกาฬ 43140 โทรศัพท์ 08 1260 1845, 0 4242 9362
ขอขอบคุณข้อมูลและภาพประกอบจาก
ปีที่ 53 ฉบับที่ 3 ตุลาคม 2555
