ภูกระดึง
ภูกระดึง
ภูกระดึง ในความสมบูรณ์ สงบงาม (อสท)
เรื่อง ธเมนศ งามสม
ภาพ นภดล กันบัว
1.สำหรับสถานที่บางแห่ง เมื่อไปเยือนแล้วก็ตราตรึงอยู่ในความทรงจำ
กลางฤดูฝน ภูกระดึงที่ผมไปเยือนช่างสมบูรณ์และงดงาม ทางเดินเงียบสงัด ผืนดินนุ่มชุ่มชื้น ผืนป่าเขียวชอุ่ม ฝูงหมาจิ้งจอกออกหากินอย่างอิสรเสรี เช้าวันกลางสัปดาห์ วันที่ภูกระดึงไร้ผู้มาเยือน เราค่อยๆ ก้าวเดินขึ้นยอดภู ร้านค้าริมทางบางร้านกำลังซ่อมแซม ผืนดินแทบไร้รอยเท้า
"พอเข้าหนาวนั่นละ คนถึงจะมากันเยอะ" ชายชราเจ้าของร้านที่ซำกอซาง เล่าพลางยิ้มอารมณ์ดี แกขึ้นมาขายของบนภูตั้งแต่ยังหนุ่มๆ ตั้งแต่ พ.ศ. 2508
ภูกระดึง
ภูกระดึง
"หน้าฝนเราทำนา เสร็จนาเราก็ทำของที่ระลึก ถุงกันทากเราเย็บเอง กระเป๋าสะพายเล็กๆ น้อย ๆ เราเย็บเองค่ะ" ป้าอีกคนบอก ช่วงฤดูฝน ภูปิดเพื่อให้ธรรมชาติได้พักฟื้น ผืนดินเบื้องล่างก็เหมาะที่จะทำนาพอดี หลายครอบครัวดำรงชีวิตเช่นนี้มาเนิ่นนาน ผมเห็นภาพเหล่านั้นใน 2 วันแรก ขณะค่อย ๆ ขับรถวนรอบสัณฐานภูรูปหัวใจ ที่บ้านหนองอีเลิง ภูปรากฏอยู่ด้านขวา ม่านฝนห่มคลุมแลเลือนราง จากนั้นถนนลาดยาง ก็เริ่มเบนเข้าหาตีนภู แปลงนาปูลาดไปด้วยกล้าข้าว ข้าวเหนียวพันธุ์ กข. 6 รสนุ่มหอม ถึงบ้านนาน้อย เราเข้าไปชมน้ำตกตาดฮ้อง ขณะยืนอยู่บนหน้าผา เบื้องหน้าปรากฏน้ำพองทั้งสายโจนลิ่วลงไปในหุบเหว โมงยามนั้น ผมทั้งอิ่มเอมและตื่นใจ ที่ภูซ่อนน้ำตกยิ่งใหญ่ไว้ถึงเพียงนี้
ในวันที่สอง เราใช้เส้นทางตรวจการณ์ไปที่หน่วยฯ ลย. 5 (หนองผักบุ้ง) หน่วยฯ ซึ่งอยู่ไกลสุดในอุทยานแห่งชิตภูกระดึง ทางหล่มโคลนทอดข้ามลำห้วยสายน้อย ตัดผ่านป่าไผ่และป่าเต็งรัง กระทั่งไปสุดทางที่ริมน้ำพอง ตรงหน้าที่ทำการหน่วยฯ มีสะพานซึ่งใช้เดินข้ามไปยังบ้างหนองผักบุ้ง หรือบ้านฟองใต้ เขตจังหวัดเพชรบูรณ์ ในหมู่บ้านเล็กๆ อันเงียบสงบ แว่วเสียงน้ำพองไหลหลั่ง เบื้องบนมองเห็นยอดภูเคียงหมู่เมฆฝน เรานั่งกินมื้อเที่ยงกันเงียบๆ รอยยิ้มและเสียงหัวเราะปรากฏขึ้นเป็นระยะ "ที่นี่น่าอยู่" ใครบางคนเอ่ย ผมพยักหน้าเห็นด้วย ไม่ใช่เพราะเรามากันค่อนข้างไกล แต่เป็นเพราะที่นี่ดู "เรียบง่าย" แทบไร้การปรุงแต่งใด ๆ เลย
ภูกระดึง
ภูกระดึง
2.เราใช้เวลาเดินราว 4 ชั่วโมงขึ้นมาถึงยอดภู
บนทางเดินที่ไร้ผู้คน ฝูงผีเสื้อบินร่อนเร่าเริงเสียงนกร้องกังวานหวาน ทุกครั้งที่มาเยือนที่นี่ ความทรงจำแรก ๆ ของผมอยู่ระหว่างไต่บันไดขั้นสุดท้ายขึ้นไป เสียงเสียงหนึ่งจะดังแว่วอยู่เบื้องบน คล้ายฝนพรำ จนเมื่อก้าวขึ้นมาถึงหลังแป จึงรู้ว่านั่นคือเสียงใบสนต้องลม เสียง "ฝนโปรย" ดังไปทั่วหลังแป เสียงอันไพเราะ เสียเย็นชื่นใจ อากาศเย็นชื่น บนยอดภูรูปลักษณ์แบนราบ อุดมด้วยสนสองใบและสนสามใบ สลับกับทุ่งหญ้ากวาง มองได้กว้างไกล เพลินตา
นกกระทาดงบินจากไปอย่างตื่น ๆ ในวันที่ภูไร้ผู้มาเยือน ป่ารอบตัวเงียบเสียจนได้ยินเสียงใบไม้ไหว เสียงแมลงพลิกหาอาหารตามใต้ใบไม้ทับถม เมฆฝนเริ่มก่อนตัวขณะเราเดินมาถึงที่ทำการหน่วยฯ ลย. 1 (วังกวาง) สนามหญ้ากว้างว่างเปล่า ช่างตัดกับภาพที่เคยเห็นเมื่อ 4 ปีก่อน กลางฤดูหนาว ผู้คนมากมายนับพันเดินท่องไปทั่วลานภู สนามหญ้าเต็มไปด้วยเต็นท์หลากสี ไร้เสียงนกร้อง ไร้วี่แววของฝูงหมาจิ้งจอก
เราพบหมาจิ้งจอกตัวหนึ่งระหว่างทางไปผาหมากดูก มันวิ่งนำหน้าเราไป ท่าทางไม่ค่อยตื่นกลัวนัก ที่ผาหมากดูก ตะวันคล้อยดวงไปทางทิศผาหล่มสัก ฉายแสงสีทองลอดหมู่เมฆลงมาเป็นลำ แล้วเพียงครู่ก็ลับหาย ท้องฟ้าห่มคลุมด้วยเมฆฝนสีเทา
มองจากหน้าผาออกไป ภูผาจิตรูปทรงคล้ายภูกระดึงยืนทะมึนโดดเด่น รายรอบด้วยผืนป่าสมบูรณ์ในเขตอุทยานแห่งชาติน้ำหนาว เสียงนกตั้งล้อร้องแว่วมาจากยอดดอยห่างไกล แสงสุดท้ายค่อย ๆ หรี่ลง ลมเย็นชื่นพัดมาลูบไล้ใบหน้าผาหมากดูกมีเพียงเรา 4 คน แต่ละคนยืนนิ่งอยู่ที่มุมของตน เฝ้ามองแสงสุดท้ายของวันลับหายอยู่อย่างเงียบเชียบ ยามนั้นเอง ที่ผมพบว่าความ "สงบงาม" นั้นงดงามเพียงใด
ภูกระดึง
3.หมอกบาง ๆ ห่มคลุมลานภู อากาศเย็นกำลังสบาย กวางตัวหนึ่งเดินผ่านสนามหญ้าไปทางป่าสน
ดาวบางดวงยังแขวนค้างบนท้องฟ้า เราฝ่าหมอกบางไปชมแสงแรกที่ผานกแอ่น มองลงไปตัวอำเภอภูกระดึงยังประดับไฟสว่างเรือง ผานกเค้ามองเห็นชัดเจนทั้งรูปทรงและความทรงจำเก่าๆ ในการเดินทาง ม่านหมอกละลายหาย แดดอบอุ่นฉายส่อง เราออกเดินไปเยือนน้ำตกต่างๆ ทางด้านทิศตะวันออก
"ระยะหลัง ๆ มานี้เราพบข้างป่าค่อนข้างบ่อยครับ ดูเหมือนนิสัยเขาจะเริ่มเปลี่ยนไป ไม่ค่อยกลัวคน" บรรจง กำเนิดหล่ม หัวหน้าหน่วยฯ วังกวางบอกกับเรา ด้วยเหตุนี้เขาจึงให้พบ บุดตาเวียง เจ้าหน้าที่พิทักษ์ป่า ร่วมทางมากับเราด้วย ฝนเริ่มโปรยละอองขณะเรามาถึงน้ำตกวังกวาง รอยตีนกวางป่าใหม่ๆ ประทับอยู่ริมลำห้วยเย็นใส
จากน้ำตกวังกวาง เราเดินฝ่าละอองฝนไปยังน้ำตกเพ็ญพบใหม่ ตรงหน้าผาเหนือชั้นน้ำตกเมเปิลต้นหนึ่งใบร่วงนองดิน เหตุเพราะลมฝนเมื่อคืน ผมย่อตัวลงดูใบของมันใกล้ๆ แล้วก็พบว่าเมเปิลสีเขียวสดนั้นงดงามไม่แพ้ขณะหล่นร่วงในฤดูหนาว ฝนค่อยๆ หยุดโปรยละออง ขณะเราแวะถ่ายภาพน้ำตกโผน พบแดดอ่อนเริ่มฉายส่อง จากหุบน้ำตกโผนพบ เราเดินเลาะลำห้วยสายสวยไปทางทิศใต้ ต้นไม้ที่ขึ้นอยู่สองกรอบฝั่งสะท้อนผิวน้ำงามราวภาพวาด ถึงจุดที่ลำห้วยสองสายไหลมาบรรจบ เราหยุดพักกินมื้อเที่ยงตรงลานหินเรียบโล่ง ในยามที่รู้สึกว่าใจสงบ ทุกสิ่งรอบตัวล้วนงดงามน่าชม ท่ามกลางป่าดิบเขียวชอุ่ม ผมค่อยๆ ถอดรองเท้าคู่เก่า วักน้ำเย็นใสลูบหน้า แล้วนั่งลงบนขอนไม้ กินมื้อเที่ยงที่แม่ครัวประจำหน่วยฯ เตรียมมาให้ ฟังเสียงน้ำตกเพ็ญพบซึ่งอยู่ตรงหน้า โจนลิ่วลงจากผาหินด้วยความรื่นรมย์
ตะวันบ่ายคล้อย จากน้ำตกเพ็ญพบ เราเดินย้อนกลับไปยังจุดที่ลำห้วยสองสายไหลมาบรรจบ มุ่งหน้าไปยังน้ำตกถ้ำใหญ่ รอยทางเล็ก ๆ ทอดหายเข้าไปในป่าดิบสมบูรณ์ ใต้เรือนยอดสอดสานราวกับอุโมงค์มืดมัว อากาศเย็นขึ้น ตามพื้นดินมีเห็ดงอกงามมากหลาย ทากชูตัวสอดส่ายหาเหยื่อ ผมพยายามแหงนมองไปตามเรือนยอดไม้ เพราะรุ่นพี่ซึ่งเชี่ยวชาญเรื่องนกบอกว่า ในป่าดิบซึ่งมีเพียง 9 เปอร์เซ็นต์บนยอดภูนี้มีนกเงือกอาศัยอยู่
"เราไม่เห็นมันนานหลายปีแล้วครับ" พบบอกน้ำเสียงเรียบๆ ทว่าด้วยป่าอันสมบูรณ์ เช่นนี้ ผมยังหวังว่าในวันหนึ่งเราอาจได้พบพวกเขา กลิ่นดอกไม้ป่าลอยมาจาง ๆ ยิ่งเดินลึกเข้าไปต้นไม้ยิ่งดูสูงใหญ่ ตามลำต้นห่มคลุมด้วยมอสและไลเคนสีเขียวสด ทั้งก่วมแดง หรือเมเปิล สนสามพันปี จำปีป่า ไม้ในวงศ์ก่อพญาไม้ รวมถึงบ๊วยที่มีขนาดต้นลดหลั่นลงมา
ฝนโปรยลงมาอีกครั้ง ป่าดิบยิ่งมืดครื้มมัวหม่น ถึงหุบเขาช่วงหนึ่ง ที่ซึ่งอากาศเย็นขึ้น อบอวลด้วยกลิ่นเปลือกไม้และใบไม้ร่วงหล่นทับถมน้ำตกถ้ำใหญ่ปรากฏอยู่บนหน้าผา ท่ามกลางโขดหินน้อยใหญ่ ซึ่งขึ้นคลุมอยู่ด้วยมอส ราวกับปูลาดด้วยผืนผ้ากำมะหยี่สีเขียวนุ่มหนา
แต่ละคนเดินตุ่มไปตามมุมของตน พบเดินขึ้นไปหลบฝนที่ได้เพิงหิน ช่างภาพบรรจงเลือกมุมถ่ายภาพอย่างใจเย็น น้องชายที่ร่วมทางมาด้วยจดจ่ออยู่กับการปรับเลนส์มุมกว้าง ขณะผมยืนมองภาพเหล่านั้นเงียบๆ ด้วยสองตาเปล่า อืดใจต่อมา เสียงชัตเตอร์แรกก็เริ่มลั่น เสียงดังแผ่วเบากลมกลืนไปกับเสียงฝนโปรยสาย
ภูกระดึง
4. เมื่อคืน อุณหภูมิลดลงอยู่ที่ 17 องศาเซลเซียส ฝูงกวางออกมาเดินและเล็มหญ้า ฝูงหมาจิ้งจอกแวะมาเยือนที่หน้าบ้านพัก
วันสุดท้ายบนยอดภู ฝนโปรยตั้งแต่เช้าตรู่ ครอบครัวนกปรอดหัวสีเขม่าบินเข้ามาหลบฝนในครัว ขณะหมาจิ้งจอกตัวหนึ่งวิ่งเหยาะๆ ฝ่าสายฝนท่วงท่าสบาย ๆ เราแวะไปชมผานกแอ่นอีกครั้ง ดวงไฟในตัวอำเภอดูวาววามเหมือนดวงดาวในเงาเมฆฝน
หลังมื้อเช้า เราย้อนกลับไปถ่ายภาพน้ำตกถ้ำใหญ่ น้ำดูไหลโจนมากกว่าเมื่อวาน ต้นไม้อวดใบมันเลื่อมจากการอาบน้ำฝน เห็ดมันปูอวดกลีบดอกสีเหลืองสดเป็นจุดพราวอยู่ทั่วป่า ผมเดินกลับมาจากน้ำตกถ้ำใหญ่ขณะฝนชุดใหม่โปรยปราย แวะหลบฝนที่องค์พระพุทธรูป ผมนึกถึงเรื่องเล่าของ "ภูกระดึง" ซึ่งมาจากการเรียนขานแต่โบราณ
เล่ากันว่าทุก ๆ วันพระ ชาวบ้านจะได้ยินเสียงระฆังลอยมาจากยอดภู "ภู" ในภาษาอีสาน หมายถึงภูเขา "กระดึง" มาจากภาษาพื้นเมืองจังหวัดเลย ซึ่งหมายถึงระฆังใหญ่
เนิ่นนานมาแล้วที่ภูแห่งนี้มีผู้มาเยือน ผู้คนมากหลายตั้งแต่สมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว พระพุทธรูปองค์หนึ่งบนภู นายอำเภอวังสะพุงในสมัยนั้นก็ดั้นด้นขึ้นมาสร้างไว้เมื่อ พ.ศ. 2463 แม้แต่หมอคาร์ (Dr. A.F.G. Kerr) นักพฤกษศาสตร์ผู้มีชื่อเสียง ซึ่งเป็นหัวหน้ากองตรวจพันธุ์รุกชาติ กระทรวงพาณิชย์ ในสมัยนั้น ก็เคยเดินทางมาสำรวจภูแห่งนี้ รวมถึงพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ พระบรมวงศานุวงศ์ และนักเดินทางมากหลาย
นับจากวันที่ 23 พฤศจิกายน พ.ศ. 2505 ที่ภูกระดึงได้รับการประกาศเป็นอุทยานแห่งชาติ ล่วง 48 ปีแล้ว ทว่าภูกระดึงยังมีมนตร์เสน่ห์ไม่เสื่อมคลาย
ขณะเดินกลับหน่วยฯ วังกวาง ท่ามกลางละอองฝนโปรย ผมสัมผัสได้ถึงฤดูกาลอันสมบูรณ์ กลางฤดูฝน ภูกระดึงอยู่ในช่วงเวลาอันอุดมสมบูรณ์ ฤดูที่ต้นไม้เติบใหญ่ในชั่วข้ามคืน น้ำในลำห้วยเปี่ยมปริ่มเย็นใส อาหารมีอยู่ทั่วป่า บรรดาสัตว์ป่าออกหากินอย่างอิสรเสรี เป็นช่วงเวลาที่ยอดภู "สงบงาม" ที่สุดในรอบปี
ขอขอบคุณ
คุณรณภพ คัชมาตย์ หัวหน้าอุทยานแห่งชาติภูกระดึง
คุณบรรจง กำเนิดหล่ม คุณพบ บุดตาเวียง คุณชิติพร ล้านเที่ยง
คุณสุนิน หมวดโคกสูง คุณอมร ฉลาดล้ำ คุณวุฒิชัย ภูทอง
รวมถึงเจ้าหน้าที่อิกหลายคนที่ไม่ได้เอ่ยนาม ซึ่งช่วยเหลือด้วยน้ำใจ
คู่มือนักเดินทาง
ภูกระดึงเป็นหนึ่งในสถานที่ท่องเที่ยวทางธรรมชาติที่รู้จักมาเนิ่นนาน ในฤดูกาลที่แตกต่าง ทั้งร้อน ฝน และหนาว ภูแห่งนี้มีความงดงามหลากหลาย
วันที่ 1 ตุลาคมของทุกปี ภูกระดึงจะเปิดให้ผู้มาเยือนขึ้นชมยอดภู นับเป็นช่วงเวลาที่ผืนป่าอุดมสมบูรณ์ น้ำตกมีน้ำเปี่ยมปริ่ม ต่างจากฤดูหนาวซึ่งผู้คนส่วนใหญ่นิยมเดินทางมาเยือน
ปีนี้ภูกระดึงเปิดเส้นทางเดินศึกษาธรรมชาติเข้าสู่ป่าปิด โดยเฉพาะน้ำตกขุนพอง ซึ่งเปรียบดั่งสัญลักษณ์แห่งหนึ่งของภูกระดึง
หากมีเวลา แนะนำให้เที่ยวรอบภู 1 วันก่อนเดินขึ้นยอดภู น้ำตกตาดฮ้อง สวยน่าชม เส้นทางตรวจการณ์จากน้ำตกคาดฮ้องไปหน่วยฯ หนองผักบุ้งนำขี่จักรยานเสือภูเขา หน่วยฯ ตั้งอยู่ริมลำน้ำพอง บรรยากาศดี เป็นอีกจุดที่เปิดให้เดินขึ้นยอดภู
การเดินทาง
จากกรุงเทพฯ ไปภูกระดึงสะดวกสุดโดยเส้นทางนครราชสีมา ถึงอำเภอสีคิ้วเลี้ยวซ้ายใช้ทางหลวงหมายเลข 201 ถึงผานกเค้าแล้วเลี้ยวซ้ายใช้ทางหลวงหมายเลข 2019 เข้าที่ทำการอุทยานฯ อีก 10 กิโลเมตร
จากสถานีขนส่งหมอชิตใหม่ มีรถโดยสารประจำทางผ่านภุกระดึงทุกวัน บริษัทขนส่ง จำกัด มีรถปรับอากาศชั้น 1 เที่ยวเวลา 21.30 นาฬิกา ค่าโดยสาร 410 บาท ปรับอากาศชั้น 2 มีเที่ยวเวลา 07.00, 19.30 และ 21.30 นาฬิกา ค่าโดยสาร 294 บาท โทรศัพท์ (Call Center) 1490 เว็บไซต์ transport.co.th
บริษัท แอร์เมืองเลย จำกัด มีรถวีไอพี 24 ที่นั่ง เที่ยวเวลา 21.00 นาฬิกา ค่าโดยสาร 640 บาท วีไอพี 32 ที่นั่ง มีเที่ยวเวลา 10.15 และ 22.35 นาฬิกา ค่าโดยสาร 418 บาท ปรับอากาศชั้น 1 มีเที่ยวเวลา 06.10-22.35 นาฬิกา (ออกทุกๆ ชั่วโมง) ค่าโดยสาร 358 บาท โทรศัพท์ 0 2936 0142 ลงรถที่ผานกเค้า (ร้านเจ๊กิม) แล้วต่อรถสองแถวไปยังที่ทำการอุทยานฯ ค่าโดยสารคนละ 20 บาท
ที่พักและสิ่งอำนวยความสะดวก
ที่ทำการอุทยานฯ มีบ้านพักรับรอง ลานกางเต็นท์ และร้านอาหารให้บริการ
สำหรับบนยอดภู ที่หน่วยฯ วังกวางมีสิ่งอำนวยความสะดวกครบครันเช่นเดียวกับที่ทำการอุทยานฯ ตามหน้าผาชมทิวทัศน์ต่างๆ คือ ผาหล่มสัก ผานาน้อย ผาหมากดูก ผาเหยียบเมฆ ผาแดง ผานกแอ่น ก็มีร้านอาหารให้บริการ
แนะนำให้เตรียมสัมภาระขึ้นไปเท่าที่จำเป็น อาหารและเครื่องดื่มราคาเหมาะสม เทียบกับในเมืองแล้วไม่ต่างกัน นอกจากจะช่วยลดปริมาณขยะ ยังช่วยอุดหนุนคนท้องถิ่นให้มีรายได้เพิ่ม
สอบถามเพิ่มเติม
อุทยานแห่งชาติภูกระดึง หมู่ 1 บ้านศรีฐาน ตำบลศรีฐาน อำเภอภูกระดึง จังหวัดเลย 42180 โทรศัพท์ 0 4287 1333, 0 4287 1458
แนะนำที่ท่องเที่ยว สถานที่ท่องเที่ยว ร้านอาหาร พร้อมคูปองส่วนลดโรงแรม เพียบ
ขอขอบคุณข้อมุลและภาพประกอบจาก
หนังสือ อสท ISSN 0125 7226 ปีที่ 50 ฉบับที่ 3 ตุลาคม 2553
