ล่องคลองสองแผ่นดิน (Lisa)
ประวัติศาสตร์เกิดใหม่พร้อมการเลื่อนไหลของเวลา ประวัติศาสตร์บางเรื่องอาจถูกลืมเลือน แต่บางเรื่องถูกรื้อฟื้นขึ้นมาทบทวนนับครั้งไม่ถ้วน ท่ามกลางสายน้ำเจ้าพระยา ทัวร์ศิลป-วัฒนธรรมของมติชน อคาเดมีพาลูกทัวร์หลายสิบชีวิตลอยละล่องท่องสายน้ำแห่งประวัติศาสตร์ไปถึง ครั้งพระเจ้าตากฯ ครองแผ่นดินกรุงธนบุรี ไขปริศนาคาใจเหล่าผู้ใคร่รู้เรื่องราวก่อนสิ้นกรุง ต่อเนื่องมาถึงต้นราชวงศ์จักรีเพื่อชมงานพุทธศิลป์ในรัชกาลที่ 3
ท่าเตียนยามเช้า
ย่านท่าเตียนยามเช้าตรู่ของวันหยุดช่างเงียบสงบและมีเสน่ห์ในแบบชุมชนเก่า ก่อนถึงเวลานัดรวมพลของลูกทัวร์ ฉันจึงถือโอกาสเดินเตร็ดเตร่ซึมซับบรรยากาศคลาสสิกของชุมชนริมน้ำแห่งนี้ที่ ในอดีตเคยคึกคักมีชีวิตชีวาด้วยเป็นแหล่งค้าขายขึ้นล่องสินค้าไปยังหัวเมือง ต่างๆ อีกทั้งเคยเป็นที่ประทับของเชื้อพระวงศ์ในรัชกาลที่ 1 รวมถึงเคยเป็นที่ตั้งโรงโม่ในสมัยรัชกาลที่ 4
ตึกรามตามแบบสถาปัตยกรรมยุโรปและท่าเรือในห้องแถวไม้เก่ายังคงอยู่ เป็นทั้งที่อาศัยและค้าขายทำกินของชาวท่าเตียน โดยเฉพาะร้านขายอาหารทะเลตากแห้ง เมื่อเดินเข้าตรอกตลาดก็พบว่ามีร้านเปิดแผงอยู่เพียงไม่กี่ร้าน พูดคุยกับคนท่าเตียนจึงรู้ว่าอีกไม่นานจะมีการปรับปรุงพื้นที่ใหม่ จึงไม่รู้ว่ากลิ่นอายของกรุงเก่าย่านท่าเตียนจะเปลี่ยนไปอย่างไรกัน
ตามรอยพระเจ้าตากฯจากท่าเตียน-บางยี่เรือ
ใต้ต้นไม้ใหญ่ในสวนนาคราภิรมย์ตรงท่าเตียนคือจุดนัดรวมพล และเป็นที่ที่เราได้นั่งฟังเรื่องราวในช่วงสองปีก่อนกรุงธนบุรีถึงกาลอวสาน โดยวิทยากรนำชม คุณปราโมทย์ เครือทอง ผู้ศึกษาประวัติศาสตร์เกี่ยวกับพระเจ้าตากฯ มาอย่างลึกซึ้ง จากนั้น เรือของเราก็เริ่มวิ่งผ่านผืนน้ำเจ้าพระยาไปชมป้อมวิชัยประสิทธิ์ในเขต พระราชวังเดิมหรือพระราชวังหลวงของพระเจ้าตากฯ พร้อมกับเรื่องเล่าในคืนสุดท้ายของแผ่นดินธนบุรีในตอนที่พระ-เจ้าตากฯ จะถูกล้อมวังและถูกสำเร็จโทษให้ตัดเศียรตรงป้อมวิชัยประสิทธิ์นั่นเองเราแวะ ที่วัดหงส์รัตนารามที่อยู่ติดพระราชวังเดิมเพื่อสักการะศาลพระเจ้า-ตากฯ วัดในราชูปถัมภ์ของพระองค์มาตลอดรัชสมัยรวมถึงมีเรื่องเล่ากันว่าหลังถูก สำเร็จโทษ
พระโลหิตหยดแรกของพระองค์ได้ตกลงสู่พื้นดินที่วัดนี้ จึงมีการตั้งศาลขึ้น วัดนี้ยังได้รับการปฏิสังขรณ์ต่อโดยกษัตริย์ในราชวงศ์จักรี ภายในพระ-อุโบสถเป็นที่ประดิษฐานของหลวงพ่อแสน พระพุทธรูปสัมฤทธิ์นวโลหะศิลปะล้านช้างจากเมืองเชียงแตง หล่อด้วยทองเนื้อต่างชนิดกันจึงมีความสวยงามแปลกตาพร้อมชมภาพจิตรกรรมเรื่อง "รัตน-พิมพวงศ์" หรือตำนานพระแก้วมรกตในกรอบกระจก ซึ่งกรมศิลปากรได้ขึ้นทะเบียนเป็นโบราณวัตถุและทำการอนุรักษ์ภาพจิตรกรรมชุด นี้เนื่องในโอกาสสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ 200 ปี เมื่อปี พ.ศ. 2525
ส่งท้ายตำนานมหาวีรกษัตริย์ของไทยกันที่วัดอินทารามหรือวัดบางยี่เรือนอก วัดที่พระเจ้าตากฯ ทรงบูรณะปฏิสังขรณ์และมักเสด็จมาทรงเจริญกรรมฐาน รวมถึงเชื่อกันว่าเป็นที่ฝังพระศพของพระองค์ ภายในวัดจึงมีสิ่งสำคัญๆ ที่เกี่ยวเนื่องกับพระองค์ เช่น พระเจดีย์บรรจุพระบรมอัฐิของพระองค์และพระอัครมเหสี พระรูปพระเจ้าตากฯ ทรงม้าหน้าพระวิหาร ซึ่งภายในมีพระบรมรูปขณะทรงผนวชและพระแท่นบรรทม ตลอดจนบานหน้าต่างก็มีการสลักเรื่องราวของพระองค์ไว้ด้วย
ล่องคลองด่านชมวัดดัง
ช่วงบ่ายหลังอิ่มมื้อกลางวันกับเมนูหมี่กรอบเจ้าดังในตลาดพลู ทัวร์ศิลปวัฒนธรรมก็พาเราล่องคลองด่านชมวิถีชีวิตริมน้ำในคลองสายประวัติ ศาสตร์ที่ในอดีตมีความสำคัญในฐานะเป็นจุดตรวจสิ่งของต้องห้ามและเก็บภาษีจาก เรือสินค้าต่างชาติ ที่ตลอดสองข้างคลองด่านมีวัดอัปสรสวรรค์ วัดนางชี วัดหนังฯ วัดขุนจันทร์ วัดใหม่ยายนุ้ยฯ แต่เรามาหยุดกันที่วัดนางนองวรวิหารเพื่อชมงานพุทธศิลป์ในแผ่นดินรัชกาลที่ 3 ซึ่งนอกจากวัดราชโอรสรามราชวรวิหารที่ถูกยกให้เป็นวัดประจำรัชกาลแล้ว ในทริปนี้เรายังได้รู้จักวัดอื่นๆที่มีความเกี่ยวเนื่องกับพระองค์ พร้อมด้วยข้อมูลทาง
ประวัติศาสตร์และศิลปะแบบเจาะลึกจาก คุณปรีดีพิศภูมิวิถี วิทยากรที่ช่ำชองด้านประวัติศาสตร์ในรัชกาลที่ 3
ที่วัดนางนองวรวิหาร เราไปนมัสการพระพุทธรูปทรงเครื่องแบบจักรพรรดิที่งดงามเป็นหนึ่งในประเทศต่อ ด้วยชมจิตรกรรมฝาผนังฝีมือช่างหลวงสมัยรัชกาลที่ 3 เล่าเรื่องพุทธประวัติตอนทรมานพระยามหาชมพู และ ภาพเล่าสามก๊ก แล้วเดิมข้ามคลองไปยังวัดหนังราชวร-วิหารที่รัชกาลที่ 3 ทรงบูรณะ ซึ่งเชื่อกันว่าบริเวณนี้เคยเป็นนิวาสสถานเดิมของกรมพระศรีสุลาไลย พระราชมารดาหลังจากเข้าไปนมัสการพระประธานในพระอุโบสถแล้วทั้งคณะยังได้รับ เหรียญหลวงปู่เอี่ยมที่โด่งดังในวงการพระเครื่องติดมือกลับบ้านด้วย
แหล่งความรู้สุดท้ายของทริปนี้อยู่ที่พิพิธภัณฑ์ เพื่อการศึกษาของวัดหนังฯ อันเกิดจากความร่วมมือร่วมใจของพระสงฆ์และชาวบ้าน ภายในพิพิธภัณฑ์จัดแสดงโบราณวัตถุทั้งเครื่องใช้ของพระสงฆ์ ตำรายา และสิ่งของเครื่องใช้ชาวบ้านสะท้อนถึงวิถีชีวิตชาวสวนย่านจอมทอง ซึ่งเป็นย่านชุมชนข้าหลวงเดิมที่มีความสัมพันธ์เกี่ยวเนื่องกับราชวงศ์จักรี ทริปนี้ได้เต็มอิ่มกับข้อมูลประวัติศาสตร์ที่ส่งผ่านจากกรุงธนบุรีถึงรัตน โกสินทร์ แล้วยังได้เรียนรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นบนผืนแผ่นดินไทยที่น่าภาคภูมิใจ
ขอขอบคุณข้อมูลและภาพประกอบจาก
