ตามรอยฝรั่งข้ามโลก เรียนรู้เรื่องราว ช้างไทย (ไทยโพสต์)
ช้างกับคนไม่ต่างกัน อายุเฉลี่ยราว 80-90 ปี เป็นสัตว์ใหญ่ ที่สำคัญถือเป็นสัตว์ประจำชาติคู่บ้านคู่เมืองของไทยตั้งแต่อดีตจนมาถึง ปัจจุบัน โดยเฉพาะในสมัยก่อนมีความสำคัญทั้งในด้านการรบ ศึกสงครามยุทธหัตถี ปกป้องประเทศชาติบ้านเมืองให้เรามีแผ่นดินอยู่กันจนมาถึงทุกวันนี้
แต่ ในปัจจุบันกลับกลายเป็นว่าช้างถูกมองเป็นเพียงสัตว์และเป็นสินค้าชนิดหนึ่ง มีการฆ่าช้างเอางา หรือการลักลอบส่งช้างไทยไปต่างประเทศเป็นจำนวนมาก
ยังมีปัญหาช้างเร่ร่อน ซึ่งเกิดขึ้นมา แต่ยังไม่มีการจัดระเบียบที่แท้จริง และยังมีให้เห็นบ้างในบางพื้นที่ โดยเฉพาะด้วยการซื้อช้างมาให้เช่าเดินใน กทม. และจะนำมาเดินเรี่ยไรเงิน เมื่อหมดช่วงก็จะนำช้างกลับต่างจังหวัด บางครั้งช้างถูกรถชนหรือต้องทุกข์ทรมาน
ขณะที่ในต่างจังหวัด ยังมีกลุ่มช้างเร่ร่อนมาเล่นละครสัตว์ ที่มักจะนำช้างอายุไม่เกิน 2-3 ปี มาเล่นละครตามหมู่บ้าน ซึ่งกลุ่มดังกล่าวส่งผลให้เกิดขบวนการซื้อขายลูกช้างตามชายแดน โดยผู้ประกอบการจะติดต่อขอซื้อลูกช้างจากหมู่บ้านริมชายแดนพม่า บริเวณ จ.ประจวบคีรีขันธ์ จ.กาญจนบุรี จ.เพชรบุรี จ.ระนอง จ.ตาก จ.แม่ฮ่องสอน ทำให้ลูกช้างตายในวัยที่ไม่สมควร ซึ่งขณะนี้มีหลายหน่วยงานพยายามแก้ปัญหา แต่จะสำเร็จหรือไม่ทุกฝ่ายต้องช่วยกัน
ยังมีปัญหาช้างทำงานหนักในภาคใต้ เนื่องจากมีการนำช้างไปใช้ลากไม้ยางพาราอย่างไม่มีระบบระเบียบ ทั้งเรื่องเวลาและการดูแลเรื่องอาหารการกิน ทำให้ช้างเจ็บป่วย
เมื่อไม่ นานมานี้ มีโอกาสไปศูนย์อนุรักษ์ช้างไทย จังหวัดลำปาง ทำให้นึกว่าในประเทศนี้มีสถานที่ดูแลสัตว์ประจำชาติของเราบ้าง แม้จะไม่เพียงพอ แต่ก็ยังดีกว่าไม่มีใครสนใจ พร้อมกันนั้นยังเป็นแหล่งท่องเที่ยวและถ่ายทอดภูมิปัญญาให้แก่ผู้สนใจเข้ามา เป็นควาญช้าง โดยเฉพาะชาวต่างชาติให้ความสนใจมาสมัครเป็นนักเรียนหลายคน
"วรวิทย์ โรจนไพฑูรย์" ผู้อำนวยการสถาบันคชบาลแห่งชาติฯ บอกว่า สถานที่นี้ สามารถฝึกเป็นควาญช้างสมัครเล่น แบบ 1 วัน, 2 วัน, 3 วัน หรือนานเป็นเดือนก็ได้ มีนักท่องเที่ยวเข้ามา ส่วนใหญ่เป็นต่างชาติ เข้ามาศึกษาวิถีช้าง วิถีควาญ ฝึกการดำรงชีพในป่า โดยเฉพาะจากยุโรป อเมริกา จะเข้ามา ทุกๆ ปี นักศึกษาจากอเมริกา
ศูนย์อนุรักษ์ช้างไทยเคยได้รับรางวัลอุตสาหกรรมท่องเที่ยว (Tourism Awards) ประเภทรางวัลดีเด่นแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติ พ.ศ.2541 ยังมีกิจกรรมโฮมสเตย์ (Homestay) ซึ่งนักท่องเที่ยวจะได้สัมผัสบรรยากาศธรรมชาติ เรียนรู้วิถีชีวิตที่ผูกพันระหว่างช้างกับคนเลี้ยงช้างอย่างใกล้ชิด
นอกจากเรื่องท่องเที่ยวแล้วยังมีสิ่งที่น่าสนใจคือ พลังงานที่ใช้ภายในศูนย์ฯ มาจากพลังงานทดแทนในโครงการเฉลิมพระเกียรติฯ มีก๊าซชีวภาพจากมูลช้างใช้ในการหุงต้ม และกระแสไฟฟ้าผลิตจากเซลล์แสงอาทิตย์
ถือว่าเป็นการอนุรักษ์ธรรมชาติเป็นอย่างดี ตรงกับแนวคิด 7 Greens ของการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย หรือ ททท. ที่มุ่งเน้นการท่องเที่ยวสีเขียวที่เป็นเทรนด์ใหม่ของโลกเรา อันเป็นการท่องเที่ยวแบบยั่งยืน
สำหรับความเป็นมา ศูนย์อนุรักษ์ช้างไทย อ.อ.ป. หรือสถาบันคชบาลแห่งชาติในพระอุปถัมภ์สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ (ศูนย์อนุรักษ์ช้างไทย)
องค์การอุตสาหกรรมป่าไม้ เดิมนั้นเป็นเพียงศูนย์ฝึกลูกช้าง ตั้งอยู่ที่บ้านปางหละ ตำบลแม่หวด อำเภองาว จังหวัดลำปาง ต่อเมื่อการดำเนินงานถูกจำกัดด้วยพื้นที่ ทำให้ต้องโยกย้ายมาสู่ทำเลใหม่ นั่นก็คือพื้นที่ศูนย์อนุรักษ์ช้างไทยในปัจจุบัน
เมื่อรัฐบาลประกาศปิด สัมปทานป่า ทำให้ช้างที่เคยทำงานลากซุงไม่มีงานทำ ปี 2512 จึงได้มีการตั้งศูนย์ฝึกลูกช้างขึ้นเป็นแห่งแรกของโลก เปลี่ยนช้างงานมาเป็นช้างเพื่อการท่องเที่ยว แล้วเปิดโอกาสให้นักท่องเที่ยวเข้ามาชมการแสดงของลูกช้าง แต่พื้นที่ 15 ไร่ รองรับช้างไม่ได้ทั้งหมด เลยย้ายมาอยู่ตรงนี้ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จฯ ทรงเปิดศูนย์อนุรักษ์ช้างไทยอย่างเป็นทางการ ในปี 2535
สำหรับกิจกรรมหลักที่นักท่องเที่ยวจะได้พบคือ การแสดงช้าง ยังคงอนุรักษ์ศิลปะการทำไม้ด้วยช้าง โดยแสดงขั้นตอนต่างๆ ในการฝึกช้างทำไม้ในอดีต ระหว่างแสดงจะมีพิธีกรบรรยายทั้งภาษาไทยและภาษาอังกฤษ ถึงขั้นตอนต่างๆ ที่ช้างกำลังแสดงอยู่ และเสริมทักษะการเรียนรู้ให้กับนักเรียนช้างโดยมีจิตรกรช้าง วาดภาพได้สวยงามเหมาะแก่การเก็บไว้เป็นที่ระลึก และศิลปินช้างแสดงความสามารถในการเล่นดนตรี
ยังมีการช้างอาบน้ำโชว์ ท่ามกลางบรรยากาศและแหล่งน้ำธรรมชาติ โดยมีพี่ควาญและ นักเรียนช้างคอยดูแลทำความสะอาดร่างกาย ก่อนไปร่วมแสดงเป็นประจำทุกวัน นักท่องเที่ยวชมภาพสวยงามและเก็บภาพประทับใจไว้เป็นที่ระลึกได้ พร้อมกับนั่งช้าง ชมธรรมชาติ มีเส้นทางผ่านหมู่บ้านควาญช้าง ป่าเขาลำเนาไพร ภายในบริเวณศูนย์อนุรักษ์ช้างไทย โดยสามารถเลือกใช้บริการได้หลายเส้นทาง
หากอิ่มเอมกับช้างแล้ว ยังสามารถไปเที่ยวสวนป่าทุ่งเกวียน ตั้งอยู่กับศูนย์อนุรักษ์ช้างไทย สวนป่าแห่งนี้มีความร่มรื่นด้วยทิวไม้ อายุตั้งแต่ 16-30 ปี ประกอบด้วย แปลงดอกไม้กลิ่นหอมรื่น ไม้ในวรรณคดีที่หายาก ไม้ดอก ไม้ใบ ที่มีสีสันสวยงาม อีกทั้งไม้จำพวก ตะบองเพชรและปาล์ม ตลอดจนพืชสมุนไพรต่างๆ ที่มีคุณค่าและสะดุดตาทุกฤดูดอกไม้บาน
ท่านจะพบกับทุ่งบัวตองที่ปกคลุมพื้นที่ถึง 150 ไร่ และสวนรุกขชาติเนื้อที่ 60 ไร่ ที่ได้สรรสร้างขึ้นเพื่อเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ในวโรกาสเจริญพระชนมพรรษา 5 รอบ
ภูมิทัศน์ที่งดงามและบรรยากาศที่ร่มรื่น สวนป่าทุ่งเกวียนจึงเหมาะอย่างยิ่งที่จะเป็นสถานที่พักผ่อนแรมคืนแบบกาง เต้นท์ เล่นรอบกองไฟ และจัดกิจกรรมส่งเสริมความรู้เกี่ยวกับธรรมชาติ โดยเฉพาะในเรื่องของพรรณไม้นานาพันธุ์ที่นับว่าสมบูรณ์กว่าที่อื่นใด นอกจากนี้ยังมีนกนานาชนิด เก้ง กวาง ให้ชมและศึกษาหาความรู้กันอีกด้วย
สำหรับใครที่ต้องการเดินทางมา ง่ายนิดเดียว เพราะศูนย์ฯ แห่งนี้อยู่ห่างจากตัวเมืองลำปาง 24 กิโลเมตร ริมทางหลวงหมายเลข 11 (สายลำปาง-ลำพูน) บริเวณกิโลเมตรที่ 28-29 หากโดยสารรถประจำทาง ขึ้นรถที่จะไปเชียงใหม่จากสถานีขนส่งลำปางมาลงที่ศูนย์อนุรักษ์ช้างไทย
ขอขอบคุณข้อมูลและภาพประกอบจาก
