สระแก้วขึ้นกล้อง 100 มุมมอง แผ่นดินทองบูรพา (อสท)
อภินันท์ บัวหภักดี...เรื่อง
กลุ่มสห+ภาพ...ภาพ
จิระนันท์ พิตรปรีชา...บทกวี
ธรรมชาติ วาดมนตร์ ดลสระแก้ว ค่ำดูดาว เข้าดูนก น้ำตกไพร ผีเสื้อว่อน ฟ้อนร่าย กรายปราสาท ชื่นชุมชน เกษตรกรรม ทำไร่นา งามสระแก้ว ขึ้นกล้อง ชวนท่องเที่ยว เก็บภาพฝัน บันทึก ประทับใจ งามผ่องแผ้ว ถ้ำนทีมีเพชรใส ลานละลุ ฉลุไว้ ให้ตื่นตา สู่ตลาด สุดชายแดน แสนหรรษาได้พำนัก รักบูรพา มามอบใจใต้ฟ้าคราม เขาเขียว เสี้ยวแดดใสร้อยมุมมอง ส่องมุมใหม่ ให้ชื่นชม
และนั่นคือบทกวีจาก พี่จี๊ด กวีชีไรต์ คุณจิระนันท์ พิตรปรีชา ที่แสดงถึงความชื่นชมเมืองสระแก้ว หลังจากเป็นหัวหน้าคณะพาชาวกลุ่มสห+ภาพ ชุมชนตนถ่ายภาพ เดินทางไปถ่ายภาพจนถ้วนทั่วจังหวัดเล็ก ๆ แบบ "จิ๋วแต่แจ๋ว" แห่งนี้ และช่างภาพทุกคนต่างก็กลับมาพูดถึงเป็นเสียงเดียวกันว่า สระแก้วมีอะไร ๆ มากมายกว่าที่คิดไว้จริง ๆ
และในค่ำคืนวันที่ 30 พฤษภาคม ที่ผ่านมา อันเป็นวันที่ชาวสระแก้วและกลุ่มสห+ภาพฯ พร้อมใจกันจัดงานนิทรรศการภาพถ่ายยิ่งใหญ่ขึ้นที่กลางลานกว้างขององค์การบริหารส่วนจังหวัด ในชื่องานว่า "สระแก้วขึ้นกล้อง 100 มุมมอง แผ่นดินทองบูรพา"
วันนั้นจึงเป็นวันแรกในชีวิตที่ชาวเมืองสระแก้วได้มีโอกาสชื่นชมภาพถ่ายอันงดงาม เต็มไปด้วยชีวิตชีวาของบานตัวเอง ผ่านมุมมองของช่างภาพผู้มีชื่อเสียงหลายสิบคน และเหตุการณ์ในค่ำคืนนั้นจึงเป็นคืนอันควรค่าแก่การจดจำยิ่งของชาวเมืองสระแก้ว ซึ่งนั่นไม่เพียงแต่จะก่อให้เกิดสำนึกรักบ้านเกิดขึ้นในใจของชาวเมืองสระแก้ว อย่างได้ผลดียิ่งแล้ว การจัดงานนี้ยังนับเป็นรายการส่งเสริมการท่องเที่ยวของจังหวัด ที่ประสบผลสำเร็จอย่างงดงามด้วย
งามผ่องแผ้ว ถ้ำนที มีเพชรใส
และการเที่ยวถ้ำก็เป็นประเด็นแรกในความชื่นชมเมืองสระแก้วของกวีซีไรต์ คุณจิระนันท์ พิตรปรีชา และอ.ส.ท. เราจริง ๆ แล้วก็เห็นด้วยเป็นอย่างยิ่ง แน่ละที่เมืองสระแก้วแห่งนี้มีภูมิประเทศที่เป็นโถงถ้ำต่าง ๆ อยู่มากมายหลายแห่ง แต่แห่งหนึ่งในจำนวนนั้นกลับเป็นถ้ำที่มีลักษณะอันหาได้ยากยิ่งในประเทศไทย นั่นคือ เป็นถ้ำน้ำ ที่มีแต่จะต้องเดินย่ำน้ำลึกตั้งแต่แค่ข้อเท้า ไปจนถึงระดับมิดหัว และจำเป็นต้องว่ายน้ำลึกเข้าไปในถ้ำเท่านั้น จึงจะได้ยลโฉมความสวยงามของถ้ำแห่งนี้ได้ และถ้ำที่กล่าวถึงนี้ก็คือ ถ้ำน้ำเขาศิวะ แห่งอำเภอคลองหาดนั่นเอง
ภายในถ้ำน้ำเขาศิวะ หินงอกหินย้อยต่าง ๆ มากมายล้วนยังมีชีวิต ด้วยบ่อเกิดแห่งความชุ่มขึ้น คือลำน้ำศิวะทั้งสายที่ไหลผ่านเข้าไปในถ้ำ ได้ก่อให้เกิดความชุ่มชื้น อันส่งผลให้หินงอกหินย้อยเหล่านั้น ไม่เสื่อมสภาพทรุดโทรมลงไปกับการผ่านเข้าไปชมของผู้คน ในอีกทางหนึ่ง
วิธีการที่จะต้องว่ายน้ำเข้าไปเท่านั้น จึงจะได้เห็นความงามความยากลำบากนี้ จึงมีส่วนช่วยกีดกันมีให้ผู้คนซึ่งเป็นผู้ทำลายมีโอกาสน้อยที่จะเดินทางเข้าไปเป็นจำนวนคราวละมาก ๆ ได้ แม้จะเข้าไปได้แล้วก็ยังจะต้องให้ความเคารพต่อสถานที่ และจะต้องมีความระมัดระวังเป็นอย่างยิ่ง และด้วยเหตุผลดังนี้ ภายใน ถ้ำน้ำเขาศิวะ หินงอกหินย้อยและประกายเพชรต่าง ๆ ของแร่ธาตุที่นี่จึงดูสวยงามสดใสดังคล้ายมีชีวิตชีวา ช่วยประดับประดาการท่องเที่ยวถ้ำเมืองสระแก้วให้โดดเด่นเป็นเอกกว่าใคร ๆ
และนอกจากถ้ำน้ำเขาศิวะที่เป็นสุดยอดถ้ำสวยของเมืองสระแก้วแล้ว ที่นี่ยังมีถ้ำงาม ๆ อีกหลายแห่งด้วยกัน เช่น ถ้ำทะลุ ถ้ำชิงนาง ถ้ำเขาฉกรรจ์ และที่อดจะกว่าถึงเสียมิได้ก็คือ ถ้ำเพชรโพธิ์ทอง แห่งอำเภอคลองหาด ที่นอกจากจะเป็นถ้ำที่มีความงดงามสำหรับให้นักท่องเที่ยว ได้เที่ยวชมกันตามปรกติแล้ว ที่นี่ยังมีให้นักท่องเที่ยวที่น่าสนุกสนานอีกประเภทหนึ่งคือ กีฬาโรยตัว ที่ผ่านการจัดการจากชุมชนท้องถิ่นเป็นอย่างดี รอไว้ให้นักท่องเที่ยวได้สมัครเข้ามาร่วมกันหวาดเสียวเพิ่มขึ้นในอีกทางหนึ่งด้วย
ค่ำดูดาว เช้าดูนก น้ำตกไพร
การท่องเที่ยวในแหล่งธรรมชิตเป็นอีกแนวหนึ่งของการท่องเที่ยวสระแก้ว ที่งดงามไม่แพ้ที่ใด สระแก้วมีป่าอนุรักษ์ที่สำคัญหลายแห่งด้วยกัน เช่น อุทยานแห่งชาติปางสีดา อุทยานแห่งชิตทับลาน อุทยานแห่งชาติตาพระยาเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเขาอ่างฤๅไน และสถานีเพาะเลี้ยงสัตว์ป่าช่องกล่ำบน ซึ่งแต่ละแห่งต่างมีลักษณะเฉพาะทางการท่องเที่ยวไม่ซ้ำแบบกัน ดังนั้น โดยภาพรวมจึงทำให้สระแก้วกลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวศึกษาธรรมชาติและสัตว์ป่า ที่สำคัญยิ่งแห่งหนึ่งของประเทศ
อุทยานแห่งชาติปางสีดา ที่นี่เป็นแหล่งดูผีเสื้อสำคัญที่มีชื่อเสียงในระดับประเทศ มีผีเสื้อที่สวยงามมากกว่า 400 ชนิด และทุกปีในช่วงปลายเดือนพฤษภาคมถึงกรกฎาคม ได้จัดเป็นเทศกาลดูผีเสื้อของอุทยานแห่งชาติปางสีดา ซึ่งจะมีนักท่องเที่ยวจากทั่วทุกสารทิศ เดินทางมาดูผีเสื้อที่นี่กันเป็นจำนวนมาก นอกจากผีเสื้อแล้ว ที่อุทยานฯ ปางสีดาแห่งนี้ ยังมีน้ำตกที่สวยงามน่าชื่นชมอีกหลายแห่ง เช่น น้ำตกปางสีดา น้ำตกแควมะค่า และน้ำตกผาตะเคียน เป็นต้นอุทยานแห่งชาติทับลาน ตามชื่อของอุทยานฯ ที่นี่เป็นแหล่งใหญ่และอาจจะเป็นแหล่งสุดท้ายของป่าต้นลานในเมืองไทย พืชที่ในอดีตสังคมไทยเรานำมาใช้เป็นดังกระดาษ เพื่อจดจารึกข้อมูลที่สำคัญต่าง ๆ ลงไปในใบลาน ส่งทอดภูมิปัญญานั้น ๆ ต่อไปยังลูกหลานไทยในอนาคต
อุทยานแห่งชาติตาพระยา ที่นี่คือแหล่งชมกระทิง สัตว์ป่าประเภท Big Five ของป่าไทยที่ตัวใหญ่สง่างาม และมีจำนวนมากในป่าไทย โดยเฉพาะในผืนป่ามรดกโลก ป่าเขาใหญ่ ที่ในวันนี้ได้ประกาศรวมอุทยานแห่งชาติตาพระยา อุทยานแห่งชาติทับลาน อุทยานแห่งชาตาปงสีดา และเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดงใหญ่ เข้าเป็นส่วนหนึ่งเรียบร้อยแล้วในนามป่ามรดกโลกดงพญาเย็น-เขาใหญ่สถานีเพาะเลี้ยงสัตว์ป่าช่องกล่ำบน อำเภอวัฒนานคร จัดตั้งขึ้นตามพระราชเสาวนีย์ในสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ เพื่อเป็นสถานที่เพาะเลี้ยงสัตว์ป่าหายากและใกล้สูญพันธุ์นานาชนิด ก่อนปล่อยคืนสู่ป่า และเลี้ยงเพื่อเศรษฐกิจ ประสบความสำเร็จในการเพาะพันธุ์นกเงือก นกแก๊ก เป็ดก่า นกกรงหัวจุก ภายใต้บรรยากาศที่ร่มรื่นเป็นธรรมชาติ 
หลากน้ำใจ หลายวัฒนธรรมรวมเป็นหนึ่งในร่มเงาพุทธ
สระแก้วเป็นจังหวัดใหม่ เกิดสภาพความเป็นเมืองขึ้นตรงจุดบรรจบของภาคกลาง ภาคอีสาน และภาคตะวันออก ดังนั้น ประชาชนของสระแก้วจึงเป็นประชาชนจากหลากหลายเผ่าพันธุ์มาอยู่ร่วมกัน ฉายฉานชัดเจนถึงภาพของการเป็นหัวเมืองชายแดนไทย ประตูสู่ประเทศเพื่อนบ้านที่สำคัญยิ่ง ผู้คนของสระแก้วมีทั้งชาวไทยอีสาน ไทยล้านนา ไทยตะวันออก ชาวไทยขแมร์ และชาวไทยเวียด ดังนั้น จึงไม่น่าแปลกใจหากจะเดินทางแค่ใกล้ ๆ จากหมู่บ้านหนึ่งไปสู่อีกหมู่บ้านหนึ่งไปสู่อีกหมู่บ้านหนึ่ง ภาษาที่ใช้อาจจะต้องใช้ภาษาที่แตกต่างกันออกไปเป็นคนละอย่าง แม้กระทั่งในตลาดกลางเมืองสระแก้ว
จากร้านหนึ่งไปอีกร้านหนึ่งติด ๆ กัน เจ้าของร้านก็อาจจะใช้ภาษาในบ้านเป็นคนละภาษา แต่ไม่ว่าจะมีความแตกต่างกันทางภาษาและวัฒนธรรมปานใด ชาวสระแก้วก็อยู่กันอย่างสันติสุข โดยมีพระพุทธศาสนาเป็นศาสนาของคนส่วนใหญ่มากกว่า 80 เปอร์เซ็นต์ เป็นแกนกลางของความเชื่อในแนวอื่น ๆ ที่แตกต่างหลากหลาย และด้วยปรัชญาแห่งพระพุทธศาสนาที่สามารถอยู่ร่วมกับศาสนาอื่น ๆ ได้เป็นอย่างดี จึงทำให้ ณ วันนี้ ชาวสระแก้วต่างเผ่าพันธุ์ หลากหลายวัฒนธรรม จึงสามารถอยู่รวมกันได้อย่างสงบสุขแนบชิดสนิทแน่น ไม่มีปัญหาการอยู่ร่วมกันแต่อย่างใด
อลังการปราสาทหิน
จังหวัดสระแก้วมีร่องรอยประวัติศาสตร์มากมาย สืบค้นไปได้ตั้งแต่สมัยหิน ยุคโลหะ ทวารวดี จนมาถึงยุคสำคัญคือยุคแห่งปราสาทขอม ด้วยในปัจจุบันมีปราสาทขอมต่าง ๆ ตั้งอยู่เป็นประจักษ์พยานสำคัญจำนวนมากมาย เช่น ปราสาทสด๊กก๊อกธม ปราสาทเขาน้อยสีชมพู ปราสาทเขาโล้น และปราสาทเมืองไผ่ เป็นต้น
และในบรรดาโบราณวัตถุชิ้นสำคัญ ๆ ต่าง ๆ ของปราสาทขอมสระแก้ว ที่สำคัญยิ่งมีสองสิ่ง สิ่งแรกคือ รูปจำหลักอรรธนารีศวร ในสมัยพุทธศตวรรษที่ 12 ที่ในปัจจุบันเป็นสมบัติของวังสวนผักกาด กรุงเทพฯ ซึ่งรูปจำหลักนี้ได้แสดงให้เห็นถึงความเกี่ยวพันระหว่างปราสาทย่านนี้กับปราสาทต่าง ๆ ในอีสาน เมืองศรีเทพ เพชรบูรณ์ เลย ต่อไปจนถึงศูนย์กลางแห่งอาณาจักรเจนละที่ปราสาทวัดภู เมืองปากเซ สปป. ลาว และยืนยันได้ถึงการเดินทางของจิตรเสนราชาแห่งเจนละ ที่ยกกองทัพเรือเดินทางเข้ามาในลำน้ำมูลย้อนกระแสน้ำเพื่อหาทางออกทะเล และได้มาค้นพบทางออกทะเลที่ภูมิภาคนี้
จารึกสด๊กก๊อกธม เป็นดังศิลาจารึกโรเซตตาแห่งการศึกษาประวัติศาสตร์ขอมในประเทศไทย กล่าวคือ เพราะจารึกนี้เองที่เป็นดังกุญแจไขเปิดโลกขอมโบราณ ให้ปรากฏชัดแก่ตาผู้ศึกษาประวัติศาสตร์ขอมโบราณ เนื่องเพราะในสองหลักของจารึกสด๊กก๊อกธมนั้น ได้บ่งบอกเรื่องราวมากมายเกี่ยวกับการสร้างปราสาทแห่งนี้ อันสามารถใช้ศึกษาเทียบเคียงได้กับปราสาทขอมแทบทั้งหมด
ดังนั้น อ.ส.ท. เราจึงมีความเห็นเป็นแนวเดียวกับ คุณธีรภาพ โลหิตกุล แห่งกลุ่มสห+ภาพฯ ว่าจังหวัดสระแก้ว ที่แม้จะมิได้เป็นเจ้าของ แต่ก็น่าจะจำลองวัตถุโบราณสองชิ้นนี้ให้นักท่องเที่ยวได้ชม คือ จารึกสด๊กก๊อกธมและรูปอรรธนารีศวร ไว้ที่ปราสาทขอมแห่งใดแห่งหนึ่งที่สระแก้วไว้ด้วย
ภาพชีวิตหลากหลายในแนวเกษตรพอเพียง
จังหวัดสระแก้ว จังหวัดเดียว แต่มีโครงการพระราชดำริถึง 17 แห่ง นับว่ามากที่สุดในประเทศไทย ด้วยในอดีตสภาพพื้นที่ของจังหวัดเป็นเขตแห้งแล้งทุรกันดาร ความเจริญที่ต่อเนื่องยาวนานมาแต่ในอดีต ผ่านการแผ้วถางทำมาหากินมานับได้หลายร้อยปี ผ่านการศึกสงครามรบพุ่ง การจุดไฟเผาเมืองให้ผู้คนอพยพหลบหนี ทิ้งร้างให้พื้นที่เมืองโบราณกลายเป็นทุ่งไฟไหม้ไร้ประโยชน์ มองไปทางไหนเห็นเพียงแต่ทุ่งหญ้าและเปลวแดดเต้นระยิบ
ด้วยเหตุนี้จังหวัดนี้จึงได้รับความสนพระราชหฤทัยอย่างเป็นพิเศษ จากองค์พระมหากษัตริย์ผู้ทรงงานเพื่อความอยู่ดีกินดีของประชาราษฎร์ สระแก้วจึงก่อกำเนิดผลงานเกษตรกรรมที่ทรงคุณค่าหลากหลาย เช่น โรงเรียนกาสรกสิวิทย์ หรือโรงเรียนฝึกสอนกระบือทำนา นักเรียนสาว ๆ ของโรงเรียนนี้หุ่นดี แข็งแรง เต็มไปด้วยพละกำลัง เป็นที่ที่ใครต่อใครต่างเดินทางมาศึกษาดูงาน ศูนย์วิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืดสระแก้ว แหล่งถ่ายทอดความรู้ด้านการเพาะเลี้ยงปลาน้ำจืด สถานีวิจัยทดสอบพันธุ์สัตว์สระแก้ว ศูนย์วิจัยและปรับปรุงพันธุ์สัตว์หลากหลายประเภท เนื้อโคขุนจากที่นี่วัดดีกรีความอร่อยเทียบได้กับสเต๊กฟาร์มโชคชัยเลยทีเดียว
ศูนย์การเรียนรู้โรงสีข้าวพระราชทานบ้านคลองทราย และโพธิวิชชาลัย สถาบันอุดมศึกษารูปแบบใหม่ที่ใช้ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงเป็นแกนหลักในการผลิตบัณฑิตทางการเกษตรออกไปรับใช้สังคม โดยใช้ศูนย์การเรียนรู้โรงสีข้าวพระราชทานบ้านคลองทรายเป็นห้องเรียนที่สำคัญ
สวนผลไม้นานาชนิด เพราะความเป็นส่วนหนึ่งของภาคตะวันออก สวนผลไม้ของเมืองสระแก้วจึงไม่อาจจะดูแคลนได้ เมืองสระแก้วได้รับอานิสงส์จากผลไม้ชั้นดีของภาคตะวันออกในระยะเริ่มต้น เช่น ทุเรียน มังคุด เงาะ กระท้อน และสละ ผลไม้จำพวกนี้ส่งขายสู่ตลาดในนามผลไม้จากภาคตะวันออกทั่วไป แต่แล้วสระแก้วก็พบแนวทางที่เป็นของตัวเอง ชมพู่ทับทิมจันทร์ สีแดงสด หวานกรอบอร่อย เป็นหวานคนละอย่างกับหวานน้ำตาลทรายของชมพู่เพชรบุรี แต่ก็กรอบอร่อยอย่างที่รับประทานแล้วไม่อาจจะหยุดกันได้ง่าย ๆ วันนี้ชมพู่ทับทิมจันทร์จึงเป็นผลไม้สัญลักษณ์ที่รับประกันคุณภาพความอร่อยของเมืองสระแก้วชนิดหนึ่ง
ลำไยนอกฤดู ฤดูลำไยของสระแก้วตกอยู่ในช่วงเดือนเมษายน เป็นคนละฤดูกับลำไยลำพูนอันเลื่องชื่อ แต่รสชาติและความหวานอร่อยนั้นไม่แพ้กันเลย ดังนั้น ลำไยสระแก้วจึงเป็นผลไม้อีกชนิดที่ขึ้นชื่อ แต่พืชที่ทำรายได้อย่างเป็นกอบเป็นกำ จนสระแก้วมีหมู่บ้านของพืชชนิดนี้โดยเฉพาะเลย ก็คือ จันทน์ผา ไม้ป่าบนภูเขาหินปูนชายทะเล ที่ถูกนำมาเพาะพันธุ์จนกลายเป็นไม้ประดับสวน แต่ยังมีจันทน์ผาอีกชนิดหนึ่งที่ไม่มีที่ไหนเหมือน นั่นคือ จันทน์ผาลาย ที่ไม่ใช่จันทน์ผาอีกพันธุ์หนึ่ง แต่เป็นจันทน์ผาธรรมชาติที่กลายพันธุ์ ดังนั้น ในจันทน์ผาทั่วไปจะหาจันทน์ผาลายสักต้นหนึ่งก็นับได้ว่ายากเย็น
ว่ากันว่าในบรรดาจันทน์ผามากมายนับพันต้นนั้น จึงจะหาจันทน์ผาลายได้สักต้นหนึ่ง ดังนั้น มูลค่าของจันทน์ผาลายต้นหนึ่งจึงนับได้หลายหมื่นจนถึงนับแสนบาท เป็นที่มั่นใจได้ว่าในอีกไม่ช้าไม่นานนี้ ที่จันทน์ผาลายจะไม่พ้นฝีมือการเพาะเลี้ยงของชาวสระแก้ว และจะกลายเป็นไม้ประดับที่ขึ้นชื่อของสระแก้วได้อีกชนิดหนึ่ง
ตลาดชายแดน
คงไม่มีใครที่ไม่รู้จัก ตลาดโรงเกลือ ตลาดชายแดนด้านที่ติดต่อกับเมืองปอยเปต ราชอาณาจักรกัมพูชา ทุกวันที่ตลาดใหญ่แห่งนี้การค้าคึกคักเป็นอันมาก ชาวไทยมากมายเดินทางมาไกลจากทุกสารทิศมาเยี่ยมเยือน ตลาดที่ขึ้นชื่อด้วยสินค้าหลายหลายจากประเทศ สปช.จีน สินค้ามือสอง จากนานาประเทศทั่วโลก และสินค้าเกษตรและประมงจากที่ราบลุ่มทะเลสาบเขมร
สิ่งที่น่าแลปกใจยิ่งก็คือ คนที่เดินทางมายังตลาดโรงเกลือแห่งนี้ มีจำนวนมากมายอยู่ก็จริง แต่ส่วนใหญ่จะมาด้วยจุดประสงค์เดียว บ้างมาซื้อของ บ้างมาเล่นการพนันที่บ่อนฟากเขมร มาแล้วก็ผ่านไปเลย ทั้ง ๆ ที่เมืองสระแก้วยังมีสิ่งดี ๆ อยู่ในอำเภอต่าง ๆ อีกเป็นจำนวนมาก
อ.ส.ท. เราหวังเป็นอย่างยิ่งว่า หลังจากทุกท่านได้รับทราบข้อมูลเกี่ยวกับสิ่งดี ๆ ในสระแก้วอีกมากมายหลากหลายแล้ว คงจะมีส่วนในการตัดสินใจที่จะลองมาแวะพักแรมในสระแก้วเพิ่มขึ้นอีก อย่างน้อยคืนหนึ่ง พักแรมสบาย ๆ ในสระแก้ว มีรีสอร์ตสวย ๆ อยู่ทุกอำเภอ มีอาหารอร่อย ๆ จากทั่วทุกย่าน แล้วอย่าลืมซื้อของฝากกลับบ้านจากจังหวัดสระแก้วเพิ่มขึ้นด้วย
ขอขอบคุณข้อมูลและภาพประกอบจาก
ปีที่ 51 ฉบับที่ 12 กรกฎาคม 2554
