บ้านแม่ลัว จ.แพร่ หมู่บ้านเล็ก ๆ ในหุบเขา ชุมชนคนทำเมี่ยงและปลูกกาแฟ

บ้านแม่ลัว จังหวัดแพร่ พาไปสโลว์ไลฟ์ให้เวลาเดินผ่านไปช้า ๆ ที่ชุมชนของคนทำเมี่ยงและปลูกกาแฟ จุดเริ่มต้นของเส้นทางพิชิตดอยช้างผาด่าน

จังหวัดแพร่ เมืองเล็ก ๆ แสนเงียบสงบ ที่หลายคนมักจะมองข้ามว่าเป็นแค่เมืองทางผ่านขึ้นไปสู่จังหวัดอื่น ๆ ในภาคเหนือ แต่แพร่นั้นยังมีสถานที่ท่องเที่ยวน่าสนใจอีกมากมายหลากหลายสไตล์ ที่ยังรอให้นักเดินทางไปเยือนสักครั้ง ทั้งแบบเที่ยวชิล ๆ อินกับธรรมชาติ หรือสายลุยเดินบุกป่าฝ่าดงปีนเขา และหนึ่งในที่เที่ยวแพร่ ที่ตอบโจทย์ทั้งสองอย่าง ครบจบในที่เดียวคือ บ้านแม่ลัว ชุมชนเล็ก ๆ ที่เป็นจุดเริ่มต้นการเดินทางเพื่อพิชิตยอดดอยช้างผาด่าน นั่นเอง สำหรับใครที่อยากไปเที่ยวที่หมู่บ้านแม่ลัวแห่งนี้ เรามีเรื่องน่ารู้ที่น่าสนใจมาฝากกัน ดังนี้ 

บ้านแม่ลัว ตั้งอยู่ที่ตำบลป่าแดง อำเภอเมืองแพร่ จังหวัดแพร่ อยู่ห่างจากตัวเมืองไปทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ประมาณ 30 กิโลเมตร และอยู่ไม่ไกลจากพระธาตุช่อแฮ

เดิมทีพื้นที่ตรงนี้เป็นถิ่นฐานของชาวลัวะ หรือกลุ่มชาติพันธุ์ดั้งเดิมที่อยู่อาศัยในดินแดนล้านนามาแต่สมัยโบราณ แต่ภายหลังได้อพยพออกไปโดยไม่มีหลักฐานแน่ชัดว่าพวกเขาละทิ้งถิ่นฐานไปในช่วงไหนและด้วยสาเหตุใด ทั้งนี้ มีความเป็นไปได้ว่าชาวลัวะในพื้นที่นี้อาจจะอพยพขึ้นไปทางเหนือเพื่อตั้งถิ่นฐานบนที่ราบเชิงดอยต่าง ๆ ในจังหวัดน่าน ซึ่งมีพื้นที่ติดต่อกับจังหวัดแพร่ และเป็นแหล่งอยู่อาศัยที่สำคัญของชาวลัวะในเมืองไทย

หลังจากนั้นประมาณไม่ต่ำกว่า 100 ปี คนจากพื้นราบจึงย้ายถิ่นฐานขึ้นไปอยู่ที่บ้านแม่ลัว และยังเรียกชื่อหมู่บ้านตามชื่อเผ่าพันธุ์ของผู้ที่อยู่มาก่อน คือ แม่ลัวะ และกลายมาเป็น แม่ลัว จนถึงทุกวันนี้

ปัจจุบันบ้านแม่ลัวมี 2 หมู่บ้าน คือ หมู่ 4 และหมู่ 6 รวมประมาณ 300 ครัวเรือน อาชีพหลักของชาวบ้านคือ การเกษตร เช่น ปลูกเมี่ยง-หมักเมี่ยง ปลูกกาแฟ หม่อน เจียวกู่หลาน (สมุนไพรชนิดหนึ่งนำมาชงเป็นชา มีสรรพคุณลดระดับน้ำตาลในเลือด ละลายไขมัน) ไม่มีพื้นที่ปลูกข้าว โดยพืชหลักที่ปลูกกันมากคือ เมี่ยง (ชาวบ้านออกเสียงว่า เมี้ยง) และมีแหล่งท่องเที่ยวในชุมชนหลายแห่ง ดังคำขวัญของหมู่บ้านว่า

สภาพพื้นที่บ้านแม่ลัวเป็นพื้นที่สูง อยู่ในเขตป่าสงวนแห่งชาติแม่ก๋อน-ป่าแม่สาย มีจุดสูงสุดจากระดับน้ำทะเลประมาณ 840 เมตร ที่บริเวณดอยช้างผาด่าน ดังนั้นการปลูกเมี่ยงที่บ้านแม่ลัวจึงปลูกตามไหล่เขาหรือที่ราบที่มีพื้นที่ไม่มากนัก ครอบครัวหนึ่งจะมีพื้นที่ปลูกเมี่ยงและพืชอื่น ๆ ประมาณ 3-10 ไร่ (ไร่หนึ่งจะปลูกเมี่ยงได้ประมาณ 1,000 ต้น) ปีหนึ่งจะเก็บเมี่ยงได้ 4 ครั้ง เพื่อให้เมี่ยงได้แตกใบใหม่ แต่ละต้นจะเก็บใบเมี่ยงได้ประมาณ 2 เดือน หมุนเวียนสลับกันไปตลอดทั้งปี ถือเป็นอาชีพและรายได้หลักของชาวแม่ลัวกว่า 300 ครอบครัว 

เมี่ยง เป็นชาป่าหรือชาพื้นเมืองทางภาคเหนือ มีชื่อวิทยาศาสตร์คือ Camellia sinensis Seem. ในวงศ์ Theaceae อยู่ในตระกูลชาอัสสัม เป็นพืชยืนต้นขนาดเล็ก เจริญเติบโตได้ดีบนพื้นที่สูง และมีอากาศเย็น หรือตามหุบเขา ใบเล็กยาว มีรสเปรี้ยวอมฝาด ชาวล้านนาหรือคนภาคเหนือนิยมเก็บใบเมี่ยงมานึ่งแล้วหมักไว้สำหรับอมและกิน เพราะทำให้ไม่ง่วง หรือเกิดความสดชื่นกระปรี้กระเปร่า หูตาสว่าง เพราะในใบชามีสารคาเฟอีน ในอดีตชาวล้านนานิยมนำเมี่ยงมาใช้ต้อนรับแขกเหรื่อ ใช้อมหลังอาหาร โดยอาจใส่เกลือเล็กน้อยเพื่อลดความเปรี้ยว หรืออมแล้วเคี้ยวระหว่างทำไร่ทำนา เพราะจะมีน้ำเมี่ยงออกมา ทำให้ไม่หิวกระหายน้ำ รวมทั้งยังใช้เมี่ยงในพิธีมงคลมาแต่โบราณด้วย 

จากความนิยมของใบเมี่ยงที่ลดน้อยลงในปัจจุบัน ส่งผลให้ทางหมู่บ้านเริ่มหันมาปลูกต้นกาแฟกันมากขึ้น โดยเริ่มต้นจากการแบ่งต้นกล้ามาทดลองปลูกในไร่ และมีการเรียนรู้ให้ความรู้เกี่ยวกับการปลูกและดูแลกาแฟจากนักวิชาการต่างประเทศ

กาแฟของบ้านแม่ลัวจะมี 2 สายพันธุ์ คือ พันธุ์อาราบิก้าและโรบัสต้า ความโดดเด่นของกาแฟที่นี่คือ ปลูกบนดอยที่ความสูงจากระดับน้ำทะเล 1,000-1,300 เมตร และไม่ใช้สารเคมี ไม่มียาฆ่าหญ้า ไม่มีปุ๋ยเคมี ใช้แค่ปุ๋ยธรรมชาติเท่านั้น ทำให้ได้รสชาติของกาแฟที่บางเบา เป็นรสของธรรมชาติแท้ ๆ ผ่านการคัด Defect คั่วและบดเป็นผงด้วยมือทุกเมล็ด ผ่านการ Process ทุกขั้นตอนอย่างพิถีพิถัน บรรจุอยู่ในถุงซีลสุญญากาศอย่างดี เก็บไว้ได้นาน

ตั้งอยู่ที่บ้านแม่ลัว เป็นยอดเขาหินปูนสูงเด่น มีรูปร่างคล้ายช้างนอนหมอบ สูงจากระดับน้ำทะเลประมาณ 840  เมตร ถือเป็นจุดที่สูงที่สุดของจังหวัด จึงเปรียบเสมือนเป็นหลังคาเมืองแพร่ และเป็นหนึ่งในสถานที่ที่นักท่องเที่ยวนิยมเดินลัดเลาะไต่ยอดเขาขึ้นไปสัมผัสกับทิวทัศน์ที่งดงามและอากาศที่บริสุทธิ์เย็นสบายตลอดทั้งปี ทั้งนี้ ทางเดินขึ้นเขามีระยะทางประมาณ 5 กิโลเมตร แต่เป็นหินปูนแหลมคมในช่วง 500 เมตรสุดท้าย และต้องปีนขึ้นไป ซึ่งด้านบนสามารถเที่ยวได้ทั้งค้างแรมและไม่ค้างแรม โดยต้องขออนุญาตจากเขตห้ามล่าสัตว์ป่าช้างผาด่าน และต้องมีชาวบ้านดูแลนำเที่ยวทุกครั้ง 

ตั้งอยู่ที่ศูนย์ปฏิบัติธรรมมหาโพธิวงศาจริยาราม พุทธอุทยานดอยผาสวรรค์ เฉลิมพระเกียรติ รัชกาลที่ 9 อำเภอเมืองแพร่ อยู่ห่างจากตัวจังหวัดประมาณ 25 กิโลเมตร และห่างจากบ้านแม่ลัวประมาณ 10 กิโลเมตร เป็นพระธาตุประจำปีเกิดปีจอ ตั้งอยู่ท่ามกลางขุนเขาและธรรมชาติ นอกจากจะได้สักการบูชาพระธาตุอินทร์แขวนจำลองแล้ว ยังจะได้สัมผัสองค์พระผุดที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทยด้วย

อยู่ห่างจากบ้านแม่ลัวไปประมาณ 12 กิโลเมตร ตั้งอยู่ที่ตำบลสวนเขื่อน อำเภอเมืองแพร่ เป็นหมู่บ้านเล็ก ๆ ท่ามกลางหุบเขาและธรรมชาติ จนถูกจัดให้เป็นแหล่งโอโซนชั้นเยี่ยม ติดอันดับ 1 ใน 7 ของประเทศไทยเลยทีเดียว จุดเด่นของที่นี่คือ วัดนาคูหา ที่มีพระพุทธรูปพระเจ้าทันใจองค์ใหญ่ตั้งอยู่กลางทุ่งนา และมีสะพานไม้ไผ่ทอดยาวจากองค์พระพาดผ่านกลางทุ่งนา เอาไว้เดินเล่นชิล ๆ ชมวิวทุ่งนาโดยรอบได้อย่างสวยงามนั่นเอง 

ชื่อเต็มคือ วนอุทยานแพะเมืองผี อยู่ในท้องที่ตำบลแม่หล่าย ตำบลน้ำชำ ตำบลทุ่งโฮ้ง อำเภอเมืองแพร่ ห่างจากบ้านแม่ลัวไปประมาณ 30 กิโลเมตร เป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่เกิดจากธรรมชาติสร้างขึ้นมา เป็นลักษณะของดินและหินทรายที่ถูกกัดเซาะตามธรรมชาติจนเกิดเป็นรูปร่างลักษณะต่าง ๆ

สำหรับใครที่จะเดินทางไปเที่ยวบ้านแม่ลัว หรืออยากท้าทายความแข็งแรงของร่างกายด้วยการขึ้นไปพิชิตดอยช้างผาด่าน และต้องการนอนพักค้างคืนที่หมู่บ้าน สามารถติดต่อหาโฮมสเตย์ของชาวบ้านในหมู่บ้านได้เลย เพื่อจะได้สัมผัสกลิ่นอายความเป็นอยู่และวิถีชีวิตของชาวบ้านที่เรียบง่ายและเงียบสงบ นอกจากนี้ใครที่เป็นสายเต็นท์ อยากนอนฟิน ๆ ใกล้ชิดธรรมชาติ ทางบ้านแม่ลัวก็มีลานกางเต็นท์แม่ลัวเตรียมไว้ให้บริการด้วยนะ  

• บ้านคามคีรี โทรศัพท์ 06-2942-4149 เฟซบุ๊ก Kaamkiri คามคีรี 

• บ้านแม่คำหม่อม โทรศัพท์ 06-4680-0628

• สบายดี @ แม่ลัว แพร่ โทรศัพท์ 09-1024-6057

• ลานกางเต็นท์แม่ลัว@แพร่ โทรศัพท์ 09-5225-5261

จากตัวเมืองแพร่ สามารถเดินทางได้ทั้งรถยนต์และรถมอเตอร์ไซค์ ใช้เส้นทางถนนหมายเลข 1101 หรือ 4010 เพื่อตัดเข้าถนนหมายเลข 1024 มุ่งหน้าไปทางเดียวกับบ้านนาคูหา จากนั้นเลี้ยวขวาเข้าถนนหมายเลข 4036 จะเป็นเส้นทางเข้าชุมชน ซึ่งจะต้องเดินทางต่อไปอีก 9 กิโลเมตร บนถนนคอนกรีตแคบ ๆ ลัดเลาะคดเคี้ยวขึ้นดอยก็จะถึงบ้านแม่ลัว

บ้านแม่ลัว หมู่บ้านเล็ก ๆ ที่หลายคนมักจะใช้เป็นทางผ่านหรือจุดแวะพักสำหรับเอาแรงก่อนขึ้นดอยช้างผาด่าน จนละเลยความสวยงามและเรียบง่ายตามธรรมชาติของที่นี่ไปอย่างน่าเสียดาย ดังนั้นถ้าใครพอจะมีเวลา ลองแวะไปเที่ยว นอนพักชิล ๆ ให้นาฬิกาชีวิตได้เดินช้าลงก็น่าจะดีนะ 

ขอบคุณข้อมูลจาก : สถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน, miangroute.com