8 เรื่องน่ารู้เขาดิน สวนสัตว์ใจกลางเมืองกรุงเทพฯ

          กว่า 80 ปีที่ "เขาดิน" หรือ "สวนสัตว์ดุสิต" เปิดให้บริการมา ทุกวันนี้ที่นี่ก็ยังคงทำหน้าที่มอบความสุขและรอยยิ้มให้กับทุกคนเสมอ ด้วยสัตว์นานาชนิด กิจกรรมทำเพลิน ๆ มากมาย ในบรรยากาศอันร่มรื่น และวันนี้เองเราจะพาคุณไปสัมผัสกับแง่มุมอื่น ๆ ที่น่าสนใจในแบบที่ เอ...จริงดิ มีแบบนี้ด้วยเหรอ ว่าแล้วก็ไปดูกันเลยค่ะ



          "สวนสัตว์ดุสิต" แต่เดิมเรียก "สวนดุสิต" หรือ "เขาดินวนา" ตั้งอยู่ถนนพระรามที่ 5 แขวงจิตรลดา เขตดุสิต ใกล้กับสนามเสือป่าและพระที่นั่งอนันตสมาคม นับเป็นสวนสัตว์ในประเทศไทยใจกลางกรุงเทพฯ และตั้งอยู่ไม่ไกลจากสถานที่สำคัญอื่น ๆ เช่น สวนอัมพร, พระบรมรูปทรงม้า และวังปารุสกวัน เป็นต้น




          เขาดินมีพื้นที่ทั้งหมดกว่า 118 ไร่ เป็นพื้นที่สาธารณะให้ประชาชนทั่วไปได้เข้ามาเที่ยวและพักผ่อนหย่อนใจ เพลิดเพลินไปกับความน่ารักของเหล่าสัตว์ป่านานาชนิด พร้อมทั้งได้สนุกไปกับกิจกรรมต่าง ๆ เช่น การแสดงโชว์แมวน้ำ, การแสดงกายกรรม, ปั่นจักรยาน, ถีบจักรยานนาวา, สวนน้ำ และจุดชมวิวสวย ๆ เป็นต้น เรียกได้ว่ามาเที่ยวที่นี่ที่เดียว คุ้มเสียยิ่งกว่าคุ้ม
 

2. ก่อตั้งมาแล้วกว่า 80 ปี

          เขาดิน เปิดให้ประชาชนได้เข้ามาพักผ่อน รวมถึงชมสัตว์ชนิดต่าง ๆ มาตั้งแต่วันที่ 18 มีนาคม พ.ศ. 2481 ซึ่ง ณ ปัจจุบัน (พ.ศ. 2561) ก็เป็นเวลากว่า 80 ปีแล้ว ที่สวนสัตว์แห่งนี้ได้มอบความสุข ความสนุก และรอยยิ้มให้กับทุกคนเสมอมา


          หากในอีกแง่หนึ่ง เขาดินยังเป็นองค์กรที่มีส่วนช่วยในการอนุรักษ์ ส่งเสริม ขยายพันธุ์สัตว์ การให้บริหารด้านการศึกษา ค้นคว้า วิจัย ตลอดจนพัฒนาจิตใจของเด็ก ๆ ให้รู้จักการการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เหล่านี้ล้วนเป็นพันธกิจของเขาดินตลอดระยะเวลายาวนานกว่า 80 ปี นับตั้งแต่วันแรกที่เขาดินก่อตั้งขึ้น

3. เป็นสวนพฤกษศาสตร์ในวังดุสิตมาก่อน

          แรกเริ่มเดิมทีก่อนจะมาเป็นเขาดิน พื้นที่แห่งนี้เป็นสวนพฤกษศาสตร์ส่วนพระองค์ของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ในช่วงแรกพระองค์โปรดเกล้าฯ ให้สร้างสวนพฤกษชาติในพื้นที่ราบทางด้านทิศตะวันออก ติดคลองเปรมประชากร (ถนนพระรามที่ 5) ด้วยการขุดสระน้ำใหญ่ ประกอบคูคลองระบายน้ำและถนน แล้วจึงนำดินมาถมเป็นเนินเขา เรียกว่า "เขาดิน" พร้อมทั้งโปรดเกล้าฯ ให้ปลูกลงพรรณไม้นานาชนิด จนมีลักษณะเป็นสวนพฤกษชาติส่วนพระองค์ เรียกว่า "วนา" เมื่อรวมกับเนินเขาและสวนโดยรอบแล้ว จึงเรียกว่า "เขาดินวนา" นั่นเอง

4. สวนสัตว์แห่งแรกของกรุงเทพฯ และประเทศไทย

          หลังจากการก่อตั้งสวนพฤกษศาสตร์ส่วนพระองค์ของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ต่อมาในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 7 พระองค์ทรงมีพระราชดำริจะทำนุบำรุงสวนแห่งนี้ให้กว้างขวาง และดีกว่าที่เป็นอยู่ และยังเปิดให้ประชาชนมาเที่ยวพักผ่อนหย่อนใจ


          และใน พ.ศ. 2475 คณะรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม จึงได้กราบบังคมทูลขอพระราชทานสวนดุสิต ให้ดำเนินการจัดทำเป็นสวนสาธารณะ ในเวลานั้นพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาทิตย์ทิพอาภา เป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ได้พระราชทานอนุมัติในนามของ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล รัชกาลที่ 8 จากนั้นทางเทศบาลนครกรุงเทพ ได้จัดการย้ายกวางดาวและสัตว์ชนิดต่าง ๆ มาจากสวนอัมพร และได้ขอให้ทางสำนักพระราชวัง ส่งช้างหลวงมาให้ประชาชนได้ชมในวันอาทิตย์ แล้วเปิดให้ประชาชนเข้าเยี่ยมชมอย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 18 มีนาคม พ.ศ. 2481 ถือได้ว่าเป็นสวนสัตว์แห่งแรกของกรุงเทพฯ และประเทศไทย

5. มีโรงช้างต้น

          น้อยคนที่จะรู้ว่าเขาดินเคยใช้เป็นสถานที่ยืนโรงของพระเศวตอดุลยเดชพาหนฯ ช้างเผือกช้างแรกของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มีพระราชทานนามเต็มว่า "พระเศวตอดุลยเดชพาหน ภูมิพลนามนาคบารมี ทุติยเศวตกรีกมุทพรรโณภาส บรมกมลาสนวิศุทธวงศ์ สรรพมงคลลักษณคเชนทรชาต สยามราษฎรสวัสดิประสิทธิ์ รัตนกุญชรนิมิตบุญญาธิการ ปรมินทรบพิตรสารศักดิเลิศฟ้า"



          ในปี พ.ศ. 2501 พลโท บัญญัติ เทพหัสดิน ณ อยุธยา ประธานกรรมการองค์การสวนสัตว์แห่งประเทศไทยในสมัยนั้น ได้เฝ้าทูลละอองธุลีพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช
และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ เพื่อน้อมเกล้าถวายพระเศวตอดุลยเดชพาหนฯ ณ สวนสัตว์แห่งนี้ด้วย

6. เขาดินมีสวนน้ำ

          หลายท่านอาจจะยังไม่ทราบว่าภายในเขาดินมีสวนน้ำเปิดให้บริการด้วย เปิดให้บริการมาหลายปีแล้วนะคะ มีชื่อว่า "สวนน้ำช้างน้อย" มีลักษณะเป็นสวนน้ำขนาดเล็กสำหรับเด็ก ทีเห็นเล็ก ๆ แบบนี้ แต่สร้างความสนุกสนานและความประทับใจให้กับเด็ก ๆ ไม่น้อยเลยล่ะ เพราะมีสไลเดอร์ให้เด็ก ๆ ได้เล่นกันด้วย ปีนป่ายเล่นกับน้ำกันเพลินไปเลย เวลาที่น้ำในสวนน้ำถูกเปิดหมดทุกจุด มันดูน่าสนุกไปหมดเลยค่ะ แม้แต่ผู้ใหญ่เห็นยังรู้สึกสดชื่น อยากลงไปเล่นกับเด็ก ๆ ด้วยเลย

          ใครที่ไม่ได้เตรียมเสื้อผ้ามา ที่นี่ก็มีเสื้อผ้าของเด็ก ๆ จำหน่ายค่ะ พร้อมกับอุปกรณ์อาบน้ำต่าง ๆ ทั้งผ้าขนหนู ครีมอาบน้ำ แป้งเด็ก ฯลฯ เตรียมใจมาไว้เพื่อความสนุกก็พอแล้วจริง ๆ ^^ สวนน้ำช้างน้อยเปิดให้บริการทุกวัน วันจันทร์-ศุกร์ ตั้งแต่เวลา 09.00-16.00 น. วันเสาร์-อาทิตย์ ตั้งแต่เวลา 09.00-17.00 น. ค่าบริการสำหรับผู้ที่ลงเล่นน้ำ 30 บาท ผู้ที่ไม่ได้ลงเล่นน้ำ 10 บาท

7. มีฝูงละมั่งพันธุ์ไทย สัตว์ป่าสงวนที่ไม่มีในป่าจัดแสดงอยู่

          หนึ่งในความพิเศษของเขาดินอีกอย่าง ก็คือนักท่องเที่ยวจะได้ชื่นชมกับ "ละมั่งพันธุ์ไทย" สัตว์ป่าสงวน 1 ใน 15 ชนิด ตามพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2535 แบบใกล้ชิด ซึ่งมีสถานภาพสูญพันธุ์จากธรรมชาติของประเทศไทยแล้ว หากจะมีอยู่ก็เพียงแค่ในสถานเพาะเลี้ยงขององค์กรสวนสัตว์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ (อสส.), กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช และในเขาดินเท่านั้น นั่นเป็นเพราะเขาดินมีความมุ่งมั่นเพาะขยายพันธุ์ละมั่งพันธุ์ไทย เพื่อปล่อยคืนสู่ธรรมชาติในอนาคตต่อไป



          ละมั่ง มีอีกชื่อหนึ่งว่า "กวางเขาคันธนู" โดย "ละอง" ใช้เรียกตัวผู้ ส่วน "ละมั่ง" ใช้เรียกตัวเมีย ชอบอาศัยอยู่ตามป่าเต็งรัง ป่าโปร่งหรือป่าทุ่งใกล้ ๆ หนองน้ำ ตอนกลางวันจะหลบร้อนตามใต้ร่มไม้ชายป่า เอาเป็นว่าถ้าใครอยากเห็นละมั่งพันธุ์ไทยตัวเป็น ๆ ที่แฝงด้วยความปราดเปรียว ดูไปดูมาก็น่ารักน่าเอ็นดู ก็ต้องมาดูที่เขาดินค่ะ

8. มีหลุมหลบภัยสาธารณะ สมัยสงครามโลกครั้งที่ 2

          หลุมหลบภัยสาธารณะ นับเป็นอีกหนึ่งสถานที่สำคัญในเขาดินที่ไม่ควรพลาด ตั้งอยู่ใกล้กับส่วนจัดแสดงฮิปโปโปเตมัส สังเกตง่าย ๆ ทางเข้าที่จะมองเห็นเป็นหุ่นจำลองทหาร และเมื่อเดินเข้าไปจะเจอกับภูเขาจำลอง ต้นไม้ปกคลุมเขียวขจี รวมถึงนิทรรศการให้ความรู้เกี่ยวกับสงครามโลกครั้งที่ 2



          หลุมหลบภัยที่นี่ มีมาตั้งแต่ช่วงสมัยสงครามมหาเอเชียบูรพา หรือสงครามแปซิฟิก ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของสงครามโลกครั้งที่ 2 สร้างขึ้นราว ๆ ปี พ.ศ. 2484 เพื่อให้ประชาชนในบริเวณใกล้เคียงได้เข้ามาหลบภัยในกรณีที่เกิดเหตุฉุกเฉิน ใครที่อยากสัมผัสความรู้สึกของสงครามโลก คงต้องมาลองดูสักครั้งเสียแล้ว

          แต่ละเรื่องน่ารู้เกี่ยวกับ "เขาดิน" ที่เราเอามาฝากในวันนี้ หลายเรื่องก็ทำให้เราถึงบางอ้อ เพราะได้รู้เรื่องราวความเป็นมาที่น่าสนใจอยู่ไม่น้อย เผลอ ๆ อาจทำให้คุณได้พบมุมมองการเที่ยวเขาดินใหม่ ๆ ที่ต่างออกไปจากเดิม จนทำให้เราชักอยากที่จะไปเที่ยวเขาดินอีกสักครั้ง ใช่ไหมล่ะคะ ?

ขอขอบคุณข้อมูลจาก
สวนสัตว์ดุสิต
นายทนง นทีพิทักษ์ อดีตรองผู้อำนวยการองค์การสวนสัตว์ ในพระบรมราชูปถัมภ์